Σκέψεις μιας μαμάς: Τι με αγχώνει;

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Συμβουλές για γονείς

Περιγραφή

Σήμερα θα επιχειρήσουμε να κατανοήσουμε τις σκέψεις μιας μητέρας. Τις σκέψεις αυτές που μπορεί να εμπεριέχουν συναισθήματα τρόμου και αγωνίας. Ένας τρόπος που μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα τη φύση των τρομακτικών σκέψεων μιας μητέρας, αφότου έχει γεννήσει το παιδί της (ή τα παιδιά της), είναι να προσπαθήσουμε να συναισθανθούμε πώς είναι για εκείνη να μπαίνει ξαφνικά στον ρόλο του παρόχου της πρωταρχικής φροντίδας του βρέφους. Πώς μπορεί να βιώνει το να είναι υπεύθυνη για την ευημερία και την προστασία μιας πολύτιμης νέας μικρής ζωής;

Προσθέστε τώρα σε αυτό, την προσωπική ιστορία και συνθήκες ζωής της νέας μητέρας, την οικογενειακή της κατάσταση. Την παγκόσμια πραγματικότητα και το κλίμα που επικρατεί και συνδυάστε τα με το άγνωστο του καινούριου και την απομόνωση της πανδημίας. Τώρα πώς φαντάζεστε ότι αισθάνεται; Τι σκέψεις θα είχατε εσείς στη θέση της;

Σκέψεις μιας μητέρας που αναμένουμε μετά τη γέννα
Για πολλούς, η πρόβλεψη και η αναπαράσταση μέσα στο μυαλό τους πιθανών χειρότερων σεναρίων είναι ο τρόπος τους να δημιουργήσουν μια αίσθηση προσωρινού ελέγχου. Ένα είδος «μαγικής σκέψης». Ακόμα κι αν η σκέψη είναι τρομακτική, αν την έχουμε προβλέψει, πείθουμε τον εαυτό μας ότι φαντάζει πιο οικεία, μειώνοντας την έντασή της.

Ο διάσημος Βρετανός παιδίατρος και ψυχαναλυτής Donald Winnicott, επινόησε τον όρο «μητρική ανησυχία» για να περιγράψει την πρώιμη διανοητική διαδικασία του μυαλού μιας μητέρας, που επικεντρώνεται συνεχώς στο μωρό της. Απεικόνισε το βέλτιστο περιβάλλον «εμπερίεξης» για να ευδοκιμήσει ένα νέο μωρό, ως ένα περιβάλλον στο οποίο η μητέρα είναι ψυχικά και σωματικά παρούσα για τις ανάγκες του βρέφους.

Έτσι, εξελικτικά, μια νέα μητέρα μπορεί να είναι εναρμονισμένη συνεχώς σωματικά με τις ανάγκες του νεογέννητου μωρού της (τροφή, ύπνος, αλλαγή πάνας κτλ). Παράλληλα, είναι συνεχώς ψυχικά εναρμονισμένη με τη συναισθηματική και σωματική ασφάλεια και υγεία του μωρού της.

Ο Winnicott εξήγησε ότι είναι η ανησυχία της μητέρας και η ευαίσθητη ανταπόκριση στο μωρό, διευκολύνει έναν ασφαλή δεσμό προσκόλλησης, Αυτή, στηρίζεται στον αμοιβαίο συντονισμό των συναισθημάτων, των σκέψεων και των συμπεριφορών του. Πράγματι, υπάρχει πληθώρα επιστημονικών στοιχείων που υποστηρίζουν την «φυσιολογικότητα» της μητρικής ανησυχίας και τον σημαντικό ρόλο της μητρικής ευαισθησίας και συντονισμού, στη δημιουργία ασφαλούς δεσμού.

Επιπλέον, υπάρχουν νευροεπιστημονικές ενδείξεις για την υποστήριξη της νευροπλαστικότητας στον εγκέφαλο μιας μητέρας που βοηθά το μυαλό της να προσαρμοστεί ενσυναισθητικά στην εμπειρία του μωρού της, ενώ αφιερώνει λιγότερο χώρο στον εγκέφαλο σε πιο ασήμαντες λεπτομέρειες, όπως να θυμάται τι έφαγε την προηγούμενη ημέρα ή το που άφησε το κινητό της.

Σκέψεις αγωνίας μιας μαμάς που βιώνονται ως κατακλυσμιαίες
Παρόλο που η ανησυχία είναι φυσιολογική για τη μητρική διανοητική διεργασία, αυτή μπορεί να προκαλέσει υπερβολική αγωνία στη μητέρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το άγχος μιας μαμάς βιώνεται ως ένα βουνό, γεγονός που καθιστά ακόμη και τη λήψη των πιο απλών αποφάσεων, εξαιρετικά δύσκολη. Αυτό, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την εύρεση της χαράς και της ευχαρίστησης στην καθημερινότητα της μαμάς, αλλά και στον μητρικό της ρόλο.

Οι τρομακτικές σκέψεις που απορροφούν πλήρως τη μητέρα ή την καθιστούν δυσλειτουργική στην καθημερινότητά της, ή η ανάπτυξη αντισταθμιστικών συμπεριφορών με σκοπό να αποτρέψουν το «κακό» από το να συμβεί, αποτελούν πιθανά σημάδια επιλόχειου άγχους, κατάθλιψης ή ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής μετά τον τοκετό.

Εάν μια νέα μητέρα αναρωτιέται αν οι ανησυχίες και οι τρομακτικές της σκέψεις είναι υπερβολικές, ή παλεύει να διαχωρίσει τι είναι φυσιολογικό και τι όχι, είναι πολύ σημαντικό να ζητήσει υποστήριξη από κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Μια μητέρα, πόσο μάλλον νέα, δεν πρέπει ποτέ να αισθάνεται μόνη και να βασανίζεται από αυτές τις σκέψεις.

Πώς οι τρομακτικές σκέψεις μπορεί να συνδέονται με τραυματικές εμπειρίες
Εάν μια νέα μητέρα έχει βιώσει στο παρελθόν μια συγκλονιστική, ακατανόητη και καταστροφική ψυχολογική εμπειρία, τρομακτικές σκέψεις μπορούν να εμφανιστούν ως φόβος για πιθανή επανάληψη της. Καθώς επίσης, θα μπορούσε να προκύψει φόβος για κάτι άλλο ανεξέλεγκτο που θα μπορούσε να συμβεί.

Η τραυματική εμπειρία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να έχει διαδραματιστεί στην παιδική ηλικία της μαμάς, στη διάρκεια της ενήλικης ζωής της, στην εγκυμοσύνη ή σε προηγούμενες εγκυμοσύνες της, στον τοκετό ή τη γέννηση του παιδιού.

Αυτήν τη στιγμή, σε παγκόσμιο επίπεδο βιώνουμε ένα συλλογικό τραύμα λόγω της πανδημικής κρίσης. Η πανδημία μας υπενθύμισε βίαια ότι είναι αδύνατο να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο. Το μυαλό, λοιπόν, έχει αρκετά γόνιμο περιβάλλον για να αρχίσει να ανιχνεύει το επόμενο «κακό» που θα μπορούσε να συμβεί. Σα να έχει συνεχώς σε λειτουργία τις κεραίες του ώστε να το πιάσει, πριν συμβεί, για να διατηρήσει την ασφάλεια. Αυτή η μορφή «υπερ-επαγρύπνησης» τροφοδοτεί την τρομακτική σκέψη.

Μια κοινή πεποίθηση μπορεί να είναι ότι οι τρομακτικές σκέψεις είναι μια μορφή αυτοπροστασίας και προστασίας του μωρού. Με την εμμονική σκέψη για το κακό που μπορεί να συμβεί, η μαμά μπορεί να νιώθει (ψευδώς) ότι μπορεί να το ελέγξει.

Πώς να διαχειριστεί η μαμά τις τρομακτικές της σκέψεις

Μοίρασμα
Το να μοιράζεσαι τις τρομακτικές σκέψεις σου με έναν αξιόπιστο φίλο, ένα μέλος της οικογένειας ή έναν επαγγελματία βοηθά στην ανοχή της παρουσίας τους. Βοηθά στον διαχωρισμό της σκέψης από την πραγματικότητα. Το να σκέφτεται άλλωστε κανείς κάτι, δε σημαίνει αυτόματα ότι πρόκειται να συμβεί κιόλας στην πραγματικότητα. 

Παρατήρηση αντί για προσκόλληση
Ο στόχος όταν βιώνετε τρομακτικές σκέψεις είναι να μπορείτε να τις παρατηρήσετε, να τις αναγνωρίσετε και μετά να τις αφήσετε να φύγουν. Αφήστε τη σκέψη να περάσει σαν καραβάκι στη θάλασσα ή σα σύννεφο που το φυσάει ο αέρας στον ουρανό. Όσο περισσότερο εξασκείτε το μυαλό σας σε αυτήν την πρακτική, τόσο ισχυρότερος γίνεται ο μυς του μυαλού στην αποφυγή της προσκόλλησης.

Πένθος απωλειών
Η μητρότητα είναι γεμάτη με παράδοξα. Υπάρχουν πολλές αλλαγές και απώλειες που συνοδεύουν τον ερχομό ενός ή περισσοτέρων παιδιών. Δυστυχώς, συνήθως αποφεύγεται να μιλάει κανείς για τα αντικρουόμενα και αμφιθυμικά του συναισθήματα, καθώς και για αισθήματα απώλειας και λύπης, επειδή αυτές οι σκέψεις φέρουν ντροπή και ενοχή.

Το πρόβλημα είναι ότι η αντίληψη της μητρικής αμφιθυμίας ως απαράδεκτη ή ως απόδειξη ότι η μητέρα είναι «κακή» ή «ακατάλληλη» μπορεί να ισχυροποιήσει τις τρομακτικές σκέψεις.

Η μυστικότητα και η ντροπή αυξάνουν τα συναισθήματα της θλίψης, της μοναξιάς και της ενοχής, διαιωνίζοντας τις τρομακτικές σκέψεις. Αντίθετα, αν αποδεχτούμε ριζικά όλα τα περίπλοκα συναισθήματα της μητρότητας, θα μας επιτραπεί να τα βιώσουμε όσο τα έχουμε ανάγκη και μετά να τα αφήσουμε να φύγουν.

Εάν θέλετε να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας σχετικά με τις ανησυχίες και τις τρομακτικές σας σκέψεις μετά τον τοκετό, θα πρέπει πάντα να αισθάνεστε ότι μπορείτε να το κάνετε ανά πάσα στιγμή. Μπορεί να είναι απολύτως φυσιολογικό να ανησυχείτε ως νέα μαμά. Ωστόσο, δεν πρέπει ποτέ να υποφέρετε από τις ανησυχίες σας. Ή αυτές να σας κάνουν δυσλειτουργικές.

Θυμηθείτε ότι δεν είστε μόνοι. Ζητήστε βοήθεια, ξεκινώντας πρώτα από τα άτομα της εμπιστοσύνης σας.

Μαρία Αποστολοπούλου
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Ψυχολόγος
Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Δόκιμο Τακτικό Μέλος ΙΣΟΨ
Μέλος της Διεθνούς  Ένωσης Σχεσιακής
Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
& της Αμερικάνικης Ένωσης Ομαδικής Ψυχοθεραπείας (AGPA)