Συγκρούσεις με τα παιδιά: Πώς μπορούν να σταματήσουν;

Σελιδοδείκτης Προσθήκη κριτικής

Περιγραφή

Οι σχέσεις μεταξύ παιδιών και γονέων δεν είναι πάντα εύκολες. Γεγονός που δυσκολεύει τους γονείς. Όλοι οι νέοι γονείς, από την εγκυμοσύνη κιόλας, κάνουν όνειρα και φαντασιώνονται τις επιλογές και την εξέλιξη του μωρού τους, όταν θα μεγαλώσει, βασισμένες στα δικά τους όνειρα και προσδοκίες. Ξεκινώντας από το φύλο του παιδιού, ονειρεύονται και αποδίδουν χαρακτηριστικά στο αγέννητο μωρό. Παρόλο που οι συγκρούσεις μεταξύ γονέων και παιδιών είναι ένα στάδιο που αναπόφευκτα θα περάσουν, μοιάζει δύσκολο να φανταστούμε τους λόγους που θα σκιάσουν τη σχέση μας με τα παιδιά μας.

Πώς οι προβολές των επιθυμιών των γονέων οδηγούν σε συγκρούσεις;

Με την πάροδο του χρόνου αυτές οι σκέψεις μεταφέρονται, ασυνείδητα, στα παιδιά. Έρχονται σαν ένα επιπρόσθετο βάρος, που τους «επιβάλλει» να εκπληρώσουν και να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες των γονέων τους. Χωρίς να τους δίνεται η επιλογή, πολλές φορές, τα παιδιά πασχίζουν να κερδίσουν την εύνοια και την αποδοχή του γονέα, ακολουθώντας τις επιθυμίες τους και προσπαθώντας να τις ικανοποιήσουν στο μέγιστο βαθμό.

Αρκετές συγκρούσεις συμβαίνουν μεταξύ των γονέων και των παιδιών του ίδιου φύλου. Ένα κλασσικό στερεότυπο που αναπτύσσεται μεταξύ τους είναι οι ρόλοι που εξελίσσονται μέσα στο σπίτι. Τα κορίτσια πρέπει να μάθουν να λειτουργούν και να φροντίζουν το σπίτι, σαν τη μαμά, και τα αγόρια να είναι εργατικά και να πιάνουν τα χέρια τους, σαν τον μπαμπά. Τα κορίτσια να φροντίζουν τον εαυτό τους, να είναι γλυκιές και περιποιημένες, σαν την μαμά, για να κερδίσουν τον μπαμπά και τα αγόρια να είναι δυναμικά ώστε να προστατεύουν τη μαμά, όπως ο μπαμπάς.

Μοιάζει με έναν αγώνα ταυτίσεων με στόχο την επιβεβαίωση. Και προετοιμάζει το έδαφος για τις επερχόμενες συγκρούσεις.

Επίσης, ένα άλλο στερεότυπο που συχνά βλέπουμε να αναπαράγεται είναι οι εξωσχολικές δραστηριότητες, τα χόμπι των παιδιών και οι σχολικές επιδόσεις. «Η κόρη μου, θα γραφτεί μπαλέτο, γιατί ήταν το όνειρό μου!» «Ο γιος μου θα μάθει ποδόσφαιρο, για να παίζουμε μαζί, τι πάει να πει δεν του αρέσει; Πατέρας-γιος είμαστε, πώς θα έχουμε κοινά;»

Είναι εύκολο να παρασυρθούμε και να πέσουμε σε μία παγίδα ασυνείδητου ανταγωνισμού, όταν προεπιλέγουμε οι γονείς για τα παιδιά. Η δυσκολία ενός παιδιού να προσαρμοστεί σε κάτι που δεν επιθυμεί, έρχεται σε σύγκρουση με την ανάγκη του για ασφάλεια και αποδοχή, δημιουργώντας θυμό. Ένα συναίσθημα, που δύσκολα είναι αποδεκτό και ακόμα πιο δύσκολα μπορεί να εκφραστεί άμεσα. Είναι λογικό λοιπόν να δημιουργούνται εντάσεις, κόντρες και αντιπαραθέσεις, μέσα από τα διπλά μηνύματα που υπάρχουν στο σπίτι. Το παιδί στερείται την ελευθερία του και οι γονείς του ίδιου φύλου απογοητεύονται που το παιδί τους. Σα να είναι μία «ναρκισσιστική προέκταση» τους, που δεν είναι όπως την έχουν ονειρευτεί – προγραμματίσει.

Οι συγκρούσεις στο ζευγάρι & η ανασφάλεια του δεσμού τους
Τα κοινωνικά στερεότυπα, είναι υπεύθυνα για αρκετές ταμπέλες που στιγματίζουν τα ζευγάρια και τη σχέση με τα παιδιά τους. Πολύ συχνά, ακούμε την έκφραση μεταξύ μαμάδων «κάνε γιο να δεις πώς θα σε αγαπάει» ή «κορίτσι περιμένεις, πάει, θα σε ξεχάσει ο άντρας σου». Μπορεί να μοιάζουν αρκετά λαϊκά και στερεοτυπικά, αλλά δυστυχώς είναι μοτίβα διαχρονικά που ανακυκλώνονται ανά τις γενιές. Ο ανταγωνισμός λοιπόν μεταξύ του ζευγαριού για την απόλυτη εύνοια και ταύτιση με το παιδί, σταδιακά, μεταφέρεται και στη σχέση των παιδιών με τους γονείς. Μία ασυνείδητη διαμάχη μεταξύ των φύλων. Μία μαμά που ανταγωνίζεται την κόρη για την καρδιά του μπαμπά και ένας γιος που παλεύει να αποκτήσει τον ρόλο του μπαμπά.

Η περίοδος της εφηβείας & οι συγκρούσεις στο σπίτι
Στην εφηβεία οι σχέσεις είναι αρκετά δύσκολες από τη φύση τους. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, η περίοδος αυτή είναι γεμάτη εντάσεις, συγκρούσεις, παρεξηγήσεις, ματαιώσεις και δύσκολα συναισθήματα. Όταν, λοιπόν, υπάρχει ρήξη στις σχέσεις με τα παιδιά σε μικρότερη ηλικία και υπολανθάνει ο ανταγωνισμός, είναι απόλυτα φυσιολογικό, στην περίοδο της εφηβείας η ρήξη να μεγαλώσει. Είναι εκείνη η περίοδος που το παιδί αμφισβητεί τα πάντα και αναζητάει ερεθίσματα, προσπαθώντας να διαχειριστεί τόσο τις σωματικές και ορμονικές αλλαγές που βιώνει, όσο και τις ανάγκες του που αλλάζουν.

Μία σχέση μητέρας – κόρης, που δεν βασίζεται στην εμπιστοσύνη αλλά στον ανταγωνισμό, σίγουρα θα έχει μεγαλύτερη ρήξη εκείνη τη χρονική περίοδο. Ένας αυστηρός πατέρας, που έχει συγκεκριμένες απαιτήσεις από τον γιο του, στην περίοδο της εφηβείας, δεν είναι διόλου απίθανο να συγκρουστούν και ο έφηβος σιγά σιγά να απομυθοποιήσει τον πατέρα του. Οι συγκρούσεις αυτές θα φέρουν δύσκολα συναισθήματα στην οικογένεια. Χρειάζεται όμως σα γονείς, να κατανοήσουμε τις δικές μας θέσεις και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε το πόσο μπορεί να πιέζουμε τα παιδιά.

Πώς μπορούν να σταματήσουν οι συγκρούσεις;
Οι έντονες συγκρούσεις μεταξύ παιδιών και γονέων του ίδιου φύλου, και όχι μόνο, έχουν τη ρίζα τους σε ανεπίλυτες εσωτερικές συγκρούσεις των γονέων που προβάλλονται στα παιδιά. Τα παιδιά ως καθρέφτες των γονέων, αντιγράφουν συμπεριφορές.

Όπως και κάθε σχέση, έτσι και η σχέση του γονέα με το παιδί του, θα πρέπει να βασίζεται στην επικοινωνία, την αποδοχή, τον αμοιβαίο σεβασμό και την ελευθερία των επιλογών.

Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν οι γονείς να κάνουν ένα βήμα πίσω, να αναλογιστούν και να αναθεωρήσουν τη δική τους συμπεριφορά. Να σκεφτούν τα μηνύματα που περνούν στα παιδιά και τις απαιτήσεις τους από εκείνα. Τους πιθανούς λόγους που μπορεί να οδηγούν σε ρήξεις.

Είναι σημαντικό να προσπαθήσουν να έρθουν σε επαφή με τις επιθυμίες τους και να θυμηθούν πώς ήταν εκείνοι σαν παιδιά και τι ανάγκες είχαν από τους δικούς τους γονείς. Πώς τους βίωναν οι ίδιοι κι αν τελικά δεν έχουν απεμπλακεί από τους δεσμούς εκείνους. Αν αναπαραγάγουν το ίδιο μοντέλο και στα δικά τους παιδιά. Σα μία συνταγή επιτυχίας, θα μπορούσε να πει κάποιος.

Ως νέοι γονείς λοιπόν, αναλαμβάνοντας αυτόν τον ρόλο, είναι στο δικό μας χέρι να επιλέξουμε αν εκείνη η φράση που ίσως κάποτε μας φαίνονταν αστεία «να σε δω τι θα κάνεις όταν το παιδί σου θα σου κάνει τα ίδια», τελικά μας έχει στοιχειώσει και μένουμε και εμείς εγκλωβισμένοι, επαναλαμβάνοντας μία παρόμοια σχέση.

Ακόμα κι αν οι συγκρούσεις είναι πολλές και τα συναισθήματα δύσκολα, πάντα υπάρχει χώρος για αλλαγή, αν υπάρχει διάθεση. Ακόμα κι αν μας φαίνεται δύσκολο, μπορούμε πάντα να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας.

Μαρία Φούντα
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας | Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Παιδοψυχολογία & Ψυχολογία Εφήβου
Μέλος Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
Υπερείδου 6, Ηλιούπολη | 6945494044
mariafounda.com