Τα οφέλη του θεάτρου στα παιδιά από τον Νίκο Δαφνή

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : Διασκέδαση

Περιγραφή

 - Ποια είναι η επίδραση, τα οφέλη του θεάτρου στα παιδιά;

 - Προφανώς πολύ σημαντική. Όμως υπάρχει μια παράμετρος που πρέπει να πάρουμε σοβαρά υπ’ όψη μας. Οι θεατρικές παραστάσεις για παιδιά, ανέκαθεν «στόχευαν» την ψυχαγωγία του παιδιού-θεατή. Η οποία όμως σχετίζεται άμεσα με την προσωπικότητα και το επίπεδο του καλλιτέχνη (όχι πάντα) παραγωγού. Και εδώ αρχίζει το «πανηγύρι». Γιατί πολλοί παραγωγοί και σκηνοθέτες θεωρούν ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να θεωρηθεί καλή η παράσταση που κάνουν, θα πρέπει απαραίτητα τα «παιδάκια» να ξεκαρδιστούν στα γέλια, να ουρλιάξουν, να συμμετέχουν όπως και όταν θέλουν (πολύ συχνά το τελευταίο το προκαλούν, το επιδιώκουν ή το «εκβιάζουν»). Άλλοι, θεωρούν ότι το παιδί-θεατής, πρέπει να βγαίνει από μια παράσταση καλύτερος άνθρωπος, πιο υπεύθυνος, λιγότερο εγωιστής και κυρίως ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΣ θεατής. Αυτή η ομάδα των παραγωγών –δυστυχώς- είναι μειοψηφία.
Και εγώ – αλίμονο – ανήκω σ’ αυτήν.

 - Πώς και πόσο έχουν αλλάξει οι συνθήκες, πως είναι το σημερινό κοινό παιδιών σε σχέση με το παρελθόν.

 - Με το «θέατρο για τα παιδιά», ασχολούμαι από το 1981 (συνιδρυτής του ιστορικού «Θιάσου ’81»). Τότε είχαμε «απέναντί» μας παραγωγές με απίθανα συμπλέγματα στον τίτλο τους (π.χ. «Η Μάγια η μέλισσα, στο χορό του επιθεωρητή Σαΐνη», «Η Σταχτοπούτα στο παλάτι των Στρούμφ» «Ο Σνούπυ, στο μαγεμένο δάσος του Δρακουμέλ» κ.ά.) και βέβαια πάντα οι Σταχτοπούτες, οι Χιονάτες, οι δράκοι, τα βασιλόπουλα και τα … εφτά κατσικάκια.
Στις παραστάσεις αυτές συνήθως έπαιζαν ΚΑΙ παιδιά. 
Τότε ήταν που ιδρύσαμε την ASSITEZ (Διεθνές κέντρο θεάτρου για τα παιδιά»). 
Η Καλογεροπούλου, ο Σαρρής, οι αξέχαστοι Ποταμίτης και Σεϊτάνης, εμείς και αρκετοί ακόμη. Εκείνη τη δεκαετία στόχος μας ήταν να πείσουμε το Υπουργείο Πολιτισμού ότι το θέατρο για τα παιδιά ΠΡΕΠΕΙ να επιχορηγείται. Το πετύχαμε, αλλά με ποσά ελάχιστα σε σχέση μ’ αυτά που δίνονταν στα θέατρα για κοινό ενηλίκων (αν και όλοι αναγνώριζαν ότι τα έξοδα ήταν μεγαλύτερα και το εισιτήριο φτηνότερο). 
Την ίδια εποχή είδαμε και πάθαμε να πείσουμε τους εκπαιδευτικούς να συνοδεύουν τους μαθητές τους στο θέατρο, αντί να δέχονται κάθε «μπουλούκι» να παίζει μέσα στο σχολείο. 
Θα μπορούσα να γράψω βιβλίο με τις εμπειρίες μου εκείνης της εποχής.
Στα χρόνια που πέρασαν, είδα να διαμορφώνεται μια «κοινότητα» παραγωγών και σκηνοθετών που διαμόρφωσαν μια πραγματικότητα που δυσκολεύομαι να αναλύσω. 
Βλέπω παραγωγές στις οποίες επενδύονται πολλά χρήματα, παίζουν σε μεγάλες αίθουσες και συμμετέχουν ηθοποιοί αναγνωρίσιμοι από την τηλεόραση. Αυτό βέβαια δεν είναι κακό.
Κακό είναι που μέχρι πριν λίγα χρόνια, άξιοι συνάδελφοι εισέπρατταν απίστευτη απαξία αν συμμετείχαν σε παραστάσεις για παιδιά.
Από την άλλη, βλέπω δεκάδες «παραγωγές» με 2-3 νέους (συνήθως) ημιερασιτέχνες ηθοποιούς (;), να (ξανά) περιφέρονται στις σχολικές αίθουσες «πολλαπλών χρήσεων» με δυο τελάρα κι ένα κασετόφωνο, με «κοστούμια» (ο Θεός να τα κάνει) από πολύχρωμες γυαλιστερές φόδρες με κύριο στόχο να … «διασκεδάσουν τα παιδάκια». 
Δεν θέλω να τοποθετηθώ επ’ αυτού. Δυστυχώς το μεροκάματο σεβαστό και δυσεύρετο.
Όσο για το κοινό … τι να πω; Καλύτερα στο (όποιο) θέατρο, παρά παρκαρισμένο μπροστά στα GMTM και στα Survivor.

 - Τι συμβαίνει με τον ιστό της οικογένειας σήμερα, σχολεία κλπ. Σε σχέση με παλιότερα πως φαίνεται στον θεατή παιδί; 
 - Κάποτε μια παράσταση για παιδιά έπρεπε οπωσδήποτε να περιέχει «μηνύματα» του στιλ «να ακούς τη γιαγιά, τη μαμά και τον μπαμπά», «να τρως το φαί σου», «να είσαι καλός μαθητής», «να προσεύχεσαι στο Χριστούλη» και άλλα τέτοια. Αγαπημένο θέμα ήταν και «το χάσμα των γενεών». Όπου ο παππούς ή η γιαγιά, ο μπαμπάς, ή η μαμά πάντα κατέληγαν να παραδέχονται πόσο είχαν αδικήσει το σπλάχνο τους. 
Η εμπλοκή άξιων συγγραφέων με το είδος, διαμόρφωσε μια άλλη πραγματικότητα. 
Όταν στη θέση της «θείας Λένας», βρέθηκαν ο Ρώτας, η Ζέη, η Μάρα, η Βαλάση, ο Ξανθούλης, ο Νεγρεπόντης και τελευταία ο Τριβιζάς (είχαμε την τιμή το 1983 να παρουσιάσουμε το αξεπέραστο «Όνειρο του σκιάχτρου» και μετά όλα τα μεγάλα έργα του με τον «Θίασο ‘81») άλλου τύπου μηνύματα βρέθηκαν μέσα στα έργα. Η δημοκρατία, η ελευθερία, ο αλτρουισμός, η κοινωνική δικαιοσύνη, η αυτοθυσία …
Ήταν και η γνωστή φράση του Ποταμίτη: «Δεν υπάρχει θέατρο για παιδιά και θέατρο για μεγάλους. Υπάρχει καλό και κακό θέατρο» και Το παιδί –θεατής του σήμερα, θα είναι ο αυριανός πρωθυπουργός». Και η άλλη του Στανισλάφσκι: «Στο θέατρο για τα παιδιά ο ηθοποιός πρέπει να παίζει όπως για τους μεγάλους και απλά να παίζει λίγο καλύτερα».

Θυμάμαι κάποτε παρουσιάζαμε το αριστούργημα του Λουις Σεπούλβεδα «Η ιστορία του γάτου που έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει». Το έργο τελειώνει με ένα αποχωρισμό. Ένα γλαρόνι που μεγαλώνει με τις φροντίδες του γάτου, γίνεται γλάρος και φυσικά πετάει μακριά. Πολύ συχνά είδα παιδιά να βγαίνουν βουρκωμένα από την παράσταση και να ρωτούν με απορία: «Πειράζει που έκλαψα;». Πολλοί θα το θεωρούσαν αδιανόητο και (γιατί όχι) αντιπαιδαγωγικό. Όμως εγώ, το θεωρώ μεγάλη επιτυχία. Τα παιδιά είχαν γνωρίσει ένα συναίσθημα που σπάνια βιώνουν: Τη συγκίνηση. Κάποια άλλη φορά ανεβάσαμε το «Συρανό ντε Μπερζεράκ» του Ροστάν.
Την περίοδο των δοκιμών το συζήταγα με μια αγαπημένη φίλη, σημαντική συγγραφέα, σκηνοθέτη και παραγωγό.
- «Πώς θα το τελειώσεις βρε;» με ρώτησε. Μα, φυσικά, όπως τελειώνει το έργο. Με το θάνατο του Συρανό.- της είπα. Φρίκαρε!. -Πας καλά;!!! - Για κάτσε ρε … (όνομα που παραλείπεται). Αν ανέβαζα το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» τι θα έπρεπε να κάνω; -Αυτό που έκανα εγώ όταν το ανέβασα. Είχαν «χαθεί» οι τελευταίες σελίδες και τα παιδιά –θεατές έγραψαν το φινάλε. (!!!) - Που ήταν;» - τόλμησα να ρωτήσω.
- Μα – φυσικά – παντρεύτηκαν.

Ξερός εγώ.