Γνωρίζεις τι είναι & ποια η σημασία του για τα παιδιά;
Στο παιχνίδι των παιδιών με τους γονείς τους ή και μεταξύ τους παρατηρούνται συμπεριφορές παιχνιδιού που περιλαμβάνουν την πάλη, το χοροπηδητό, το γαργαλητό και το κυνηγητό.  Σύμφωνα με έρευνες, στη προσχολική ηλικία αυτό το είδος παιχνιδιού συνηθίζεται ανάμεσα σε γονείς και παιδιά,  κυρίως ανάμεσα σε πατέρα-παιδί ενώ στην σχολική ηλικία συμβαίνει κυρίως ανάμεσα σε αγόρια. Το παιχνίδι αυτό που μοιάζει πιο επιθετικό και έντονο ονομάζεται “rough–and–tumble play” και ξεκινάει ήδη από τη βρεφική ηλικία.

Στη βρεφική ηλικία είναι πιο ζωηρό στατικά και δεν περιλαμβάνει τόσο την πάλη και το κυνηγητό. Μερικά παραδείγματα από rough-and-tumble play στη βρεφική ηλικία είναι το στριφογύρισμα, σήκωμα στον αέρα, γαργαλητό και χοροπηδητό στα πόδια των γονιών. Στη προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία τους αρέσει να «παλεύουν» σε έναν αγώνα κυριαρχίας για το ποίος θα νικήσει, να παίζουν κυνηγητό, να κυλιούνται.  Τότε είναι που εμπλουτίζεται με περισσότερη συμμετοχή από τα παιδιά και απαιτεί μεγαλύτερο έλεγχο από τους ενήλικες. Συγκεκριμένα έχει παρατηρηθεί πως συμβαίνει με μεγαλύτερη συχνότητα στις ηλικίες 5-8 ετών. Πρόκειται για ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια των μικρών παιδιών παγκοσμίως και  χρονολογείται ήδη από τον 12ο αιώνα.

To rough–and–tumble play αποτελεί ένα είδος κοινωνικού σωματικού παιχνιδιού με πολλαπλά οφέλη αλλά καμιά φορά παρερμηνεύεται ως επιθετικό και επικίνδυνο. Γι ΄ αυτό το λόγο χρειάζεται να διακρίνουμε τα όρια μεταξύ ζωηρού –έντονου παιχνιδιού από το επιθετικό-επικίνδυνο. Στο rough-and-tumble play επικρατεί το γέλιο και η χαρούμενη διάθεση. Οι συμμετέχοντες είναι επιδέξιοι παίκτες και συναγωνίζονται σε ένα κλίμα ειρηνικό. Χαρακτηρίζεται από αμοιβαιότητα, αφού όλοι διαπραγματεύονται και έχουν τόσο το ρόλο του δυνατού όσο του πιο αδύναμου. Επιπλέον, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η κοινή συγκατάθεση για συμμετοχή , η οριοθέτηση και τήρηση των κανόνων. Τέλος, ξεκινάει φυσικά και φανερά μπροστά στους ενήλικες και όχι κρυφά όπως π. χ το bullying και το επιθετικό παιχνίδι που καταλήγει κάποιος να πληγωθεί.

Ποια είναι τα οφέλη του και γιατί είναι καλό να το επιτρέπουμε;

Σε αντίθεση με την αντίληψη ότι μπορεί να φέρει βία , φαίνεται πως ισχύει το αντίθετο ακριβώς. Τα ίδια τα παιδιά ξεχωρίζουν το πιο ζωηρό και έντονο κινητικά παιχνίδι από το επιθετικό και τους είναι αγαπητό ενώ  αποτρέπει τις πιθανές βίαιες και επιθετικές συμπεριφορές. Παρακάτω παρατίθενται τα οφέλη που προσδίδει στα παιδιά:

  • Εξασκούνται στο δούναι-λαβείν των κατάλληλων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων ,άρα στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.
  • Αποκτούν την ικανότητα να προβλέπουν, να δίνουν και να λαμβάνουν τα σήματα και τη γλώσσα του σώματος του άλλου. Έτσι καταλαβαίνουν τα όρια του άλλου παίκτη και πότε τελειώνει το παιχνίδι.
  • Μαθαίνουν τις σωματικές τους ικανότητες και πως να ελέγχουν τις κινήσεις του σώματος τους.
  • Ενισχύονται οι δεσμοί είτε μεταξύ φροντιστών-παιδιών είτε μεταξύ των ίδιων των παιδιών.
  • Έχει βρεθεί πως όσο περισσότερο εμπλέκονται οι πατεράδες με τα αγόρια σε αυτό το παιχνίδι τόσο καλύτερη η συναισθηματική αυτορρύθμιση και κοινωνικές δεξιότητες τους.
  • Αποτελεί πρακτική για αυτό-άμυνα στο μέλλον και ενισχύει την προσαρμοστικότητα και ανταπόκριση απέναντι σε προκλήσεις.
  • Είναι αποδεδειγμένα ένα είδος παιχνιδιού εξελικτικά χρήσιμο και συνδεδεμένο με την φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου.
  • Ενθαρρύνει την ανάληψη πρωτοβουλιών και ρίσκου.

Για να είναι όλοι ασφαλείς όμως χρειάζεται να τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις
Αρχικά ,να εξασφαλίζεται ένας χώρος ανοιχτός και ασφαλής από κινδύνους. Για παράδειγμα, ένας εξωτερικός χώρος ή εσωτερικός χωρίς πολλά έπιπλα και εμπόδια. Επίσης, παρ’ όλη την παιγνιώδη φύση του είναι σημαντικό να καθιερώνονται κάποιοι κανόνες για να είναι πιο παραγωγικό και διαχειρίσιμο. Ενδεικτικά τέτοιοι κανόνες είναι ότι δεν χτυπάμε, δεν τσιμπάμε και σταματάμε όταν ο άλλος δηλώσει την επιθυμία του να τερματίσει το παιχνίδι. Τέλος, είναι απαραίτητο όταν δεν αφορά παιχνίδι ανάμεσα σε ενήλικα-παιδί αλλά rough-and-tumble play ανάμεσα σε παιδιά να επιβλέπουν οι ενήλικες και αν χρειαστεί να παρεμβαίνουν με σωστή καθοδήγηση και εξήγηση των κανόνων.

Έτσι, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, τους κανόνες και τα θέλω όλων το rough-and-tumble play μπορεί να χαρίσει τόσο ανάμεσα σε γονείς-παιδιά αλλά και ανάμεσα σε παρέες παιδιών χαρά, γέλιο αλλά και να συμβάλλει στην κοινωνική αναγνώριση και  ενδυνάμωση των σχέσεων.

Βιβλιογραφία
Carlson, F. M. (2011). Rough play: One of the most challenging behaviors. YC Young Children, 66(4), 18.
Freeman, N. K., & Brown, M. H. (2004). Reconceptualizing rough and tumble play: Ban the banning. In Social Contexts of Early Education, and Reconceptualizing Play (II). Emerald Group Publishing Limited.
Pellegrini, A. D. (1987). Rough-and-tumble play: Developmental and educational significance. Educational Psychologist, 22(1), 23-43.

Δήμου Σταυρούλα
Παιδαγωγός προσχολικής ηλικίας ΑΤΕΙ
Msc.Παιδοψυχολογία
risa_777@hotmail.com

Ονομάζομαι Σταυρούλα Δήμου. Είμαι παιδαγωγός προσχολικής ηλικίας και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Παιδοψυχολογία. Έχω παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων με θέματα όπως το παιδικό ιχνογράφημα, τις τέχνες και το παιχνίδι στη προσχολική ηλικία, τη ΔΕΠΥ κ.α. Επίσης έχω πιστοποιήσεις από επιμορφωτικά προγράμματα ειδικής αγωγής, παιδοψυχολογίας και διδασκαλίας ξένων γλωσσών. Έχω εμπειρία με παιδιά κυρίως προσχολικής ηλικίας από το χώρο της εργασίας μου αλλά και εθελοντικά. Παράλληλα ασχολούμαι με θέματα κακοποίησης και παιδικής προστασίας.