Συχνά οι περισσότεροι γονείς αναρωτιούνται πώς να βοηθήσουν στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού τους, χωρίς συνεχώς να ρωτούν «τι είναι αυτό;». Η βασική παγίδα στην οποία πέφτουν οι γονείς όσον αφορά στην ανάπτυξη του λόγου είναι πως πολλές φορές γίνεται η προσπάθεια να προστεθούν έννοιες στο σύστημα του παιδιού , με πληθώρα ασύνδετων γλωσσικών ερεθισμάτων για το παιδί. Χωρίς, όμως, τα αντικείμενα που θέλουμε να ονομάσει να βρίσκονται στο οπτικό του πεδίο.
Αυτό το γεγονός δυσκολεύει την κατανόηση του παιδιού καθώς πρέπει να παράγει μια λέξη χωρίς να μπορεί να την ταυτίσει με κάποιο ορατό αντικείμενο. Συνεπώς, χωρίς να κατανοεί τον λόγο που πρέπει να την παράγει. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί η ανάπτυξη της ομιλίας είναι να δώσετε γλωσσικά ερεθίσματα για να μιμηθεί το παιδί, μέσα από τις καθημερινές σας κοινές ρουτίνες.
Είναι γεγονός ότι τα παιδιά πετυχαίνουν πολύ καλύτερα την παραγωγή λέξεων όταν δεν πιέζονται να μιλήσουν. Αυτές μαθαίνονται με φυσικό τρόπο, μέσα από καθημερινές δραστηριότητες, που επαναλαμβάνονται και από το παιχνίδι.
Μην ξεχνάτε ότι είστε το πρότυπο ομιλίας για το παιδί σας!
Ιδέες για τη συμβολή στην ανάπτυξη ομιλίας του παιδιού σας
- Σχολιάζω τις δραστηριότητες
Περιγράφω με απλές προτάσεις και εύκολο λεξιλόγιο ό,τι συμβαίνει στην καθημερινότητα του παιδιού. (π.χ όταν μαγειρεύω / Όταν ανοίγει η πόρτα «ωχ άνοιξε η πόρτα.») - Δημιουργώ λεκτικές ρουτίνες
Δημιουργώ λεκτικές ρουτίνες. Σχολιάζω με τον ίδιο τρόπο και τις ίδιες λέξεις, καταστάσεις που συμβαίνουν μαζί με το παιδί σε καθημερινή βάση (π.χ. όταν φοράω ρούχα/παπούτσια, όταν το ταΐζω, όταν παίζω κάποιο συγκεκριμένο παιχνίδι/όταν αλλάζω πάνα «Βάζω ένα κουταλάκι σκόνη, βάζω νερό, ανακατεύω, έτοιμη η κρέμα!» Πέφτει κάποιο αντικείμενο στο πάτωμα «Ωω, όχι έεεπεσε!») - Δίνω επιλογές
Δεν προλαβαίνω όλες τις ανάγκες του παιδιού επειδή καταλαβαίνω τί χρειάζεται την δεδομένη χρονική στιγμή. Ρωτάω λεκτικά «Τι θέλεις;», «Μήπως θέλεις αυτό;», «Θέλεις το αμάξι;» - Απομακρύνω αντικείμενα
Απομακρύνω τα αντικείμενα με τα οποία ασχολείται συχνά το παιδί για να μην υπάρχει πλήρης πρόσβαση του παιδιού σε αυτά, κάποια τα αφήνω σε φανερό σημείο για να παραμείνουν μέσα στο οπτικό του περιβάλλον, έτσι ώστε να αναγκαστεί το παιδί να βρει έναν τρόπο είτε με δείξιμο, είτε με ήχο , είτε με λέξη και να το ζητήσει. - Προσθέτω λέξη στην ενέργεια
Κατά την διάρκεια ελεύθερου παιχνιδιού με το παιδί ακολουθώ την ανάγκη του παιδιού, παρατηρώ πώς θέλει να ασχοληθεί με το εκάστοτε παιχνίδι και παίζω και εγώ με τον ίδιο τρόπο, σχολιάζοντας αυτό που κάνει. Αναλόγως το παιχνίδι, δε γεμίζω με πληροφορίες και εντολές την διασκέδαση του παιδιού, προσθέτω λέξεις στις ενέργειες που κάνει (π.χ «Το αμάξι προχωράει στο δρόμο», «Τώρα ταίζω την κούκλα»). - Επικοινωνώ με ήχους
Εξασκούμαι σε συνομιλίες με το παιδί μέσω των ήχων που ήδη κατέχει. Περιμένω την σειρά μου και μιμούμαι τον ήχο του παιδιού ή παράγω εγώ κάποιον ήχο και περιμένω την απόκριση. - Μιλάω μόνος μου
Συζητάω δυνατά τις ενέργειες που κάνω και ας μην συμμετέχει το παιδί (π.χ Τώρα θα πάω στην δουλειά, Μάλλον κρυώνεις! Πάω να φέρω την κουβέρτα από το δωμάτιο σου). - Τραγουδάω και περιμένω
Τραγουδάω τραγούδια συνδυάζοντας τα με κινήσεις χεριών. Μετά από ένα διάστημα σταματάω σε διάφορα σημεία και περιμένω το παιδί να πει την επόμενη λέξη ή να κάνει την κίνηση (π.χ. Χαρωπά τα δυο μου χέρια τα χτυπώ) - Διαβάζω βιβλία
Διαβάζω βιβλία, περιγράφω με απλές λέξεις και προτάσεις την ιστορία, δείχνω εικόνες, δείχνω αυτά που λέω στις σελίδες , κάνω ερωτήσεις «Που είναι το γουρουνάκι;» «Κοίτα το σπίτι με τα ξύλα!». - Απομακρύνω τις ηλεκτρονικές συσκευές
Δεν χρησιμοποιώ ηλεκτρονικές συσκευές όταν έχω μια καθημερινή αλληλεπίδραση με το παιδί. Ο χρόνος εκείνος είναι ο κατάλληλος για να επιζητήσω την προσοχή του και την κατάλληλη αλληλεπίδραση μαζί του (π.χ Όταν δίνω μπουκιές φαγητού). - Μιλάω παράλληλα
Σχολιάζω γεγονότα που αφορούν άμεσα το παιδί και θέλω να μιμηθεί στο α’ πρόσωπο ενικού. (π.χ Φοράω παππούτσια για να πάω βόλτα)
Σχολιάζω αυτά που κάνω εγω ή οι άλλοι δίπλα στο παιδί σε γ’ ενικό πρόσωπο.(π.χ Η μαμά φοράει το μπουφάν της, Ο μπαμπάς μιλάει στο τηλέφωνο) - Σχολιάζω ήχους του περιβάλλοντος
Σχολιάζω ήχους του περιβάλλοντος στον δρόμο, στο αμάξι η στην βόλτα (π.χ μπιπ – Άκου η κόρνα!, ίου ίου – Μια σειρήνα). - Χαιρετάω
Λέω «γεια» σε όποιον φεύγει ή σε κάποιον που μόλις συνάντησα, σε κατοικίδια και σε παιχνίδια που μπαίνουν σε κουτί. (Γεια σου σκυλάκι!, Γεια σας τουβλάκια) - Προσθέτω νοήματα
Συνδυάζω πάντα τις λέξεις μου με απλά νοήματα. («Που είναι;»- κουνάω την παλάμη μου, «Δεν ξέρω» – κάνω τα χέρια μου με απορία στα πλάγια) - Εμπλουτίζω το ήδη υπάρχων λεξιλόγιο
Όταν το παιδί πει μια λέξη την εμπλουτίζω με περισσότερες λέξεις κάνοντας την μικρή φράση ή πρόταση (π.χ «μπαλόνι» – «Ναι, φουσκώνω το μπαλόνι!»). - Μικρές φράσεις
Μιλάω με μικρές φράσεις όταν ζητάω κάτι από το παιδί! Δεν χρησιμοποιώ μεγάλες προτάσεις με πολλούς συνδέσμους και σύνθετες πληροφορίες.
Το παιδί χρειάζεται χρόνο για να επεξεργαστεί και να κατανοήσει αυτό που ακούει (π.χ «Μπες στο αμάξι», «Βάλε την ζώνη σου» αντί για «Θα πάμε να πάρουμε το αμάξι που το έχουμε παρκάρει απέναντι , θα μπεις μέσα, θα βάλεις ζώνη και θα πάμε στο μάρκετ και μετά σπίτι.»). - Ερωτήσεις
Κάνω ερωτήσεις χωρίς να περιμένω πάντα απάντηση ναι/όχι. Εάν το παιδί δεν απαντήσει απαντάω εγώ. «Τι θα βάλεις τώρα; – Θα βάλεις το μπουφάν σου !!», «Που είναι ο μπαμπάς; – Ο μπαμπάς είναι στην δουλεία.»
Σε αρχικό στάδιο δεν είναι σημαντικό να υπάρχει σωστή άρθρωση των φωνημάτων κατά την παραγωγή των λέξεων, αλλά να υπάρχει έκφραση. Επίσης, είναι σημαντικό να κατονομάζονται αντικείμενα και καταστάσεις λεκτικά και να εμπλουτιστεί το λεξιλόγιο που αντιλαμβάνεται το παιδί.
Πετμεζά Γεωργία
Λογοθεραπεύτρια
Παιδοψυχολογία & Ψυχολογία Εφήβου
petmezageo3131@gmail.com
Η Γεωργία Πετμεζά είναι Λογοθεραπεύτρια με Δίπλωμα στην «Ψυχολογία Παιδιών Και Εφήβων». Στα πλαίσια της δια βίου εκπαίδευσης της έχει λάβει σημαντικό πλήθος εκπαιδεύσεων μεταξύ των οποίων: TEACCH, PECS, MAKATON, SIMATA, INTENSIVE INTERACTION, SENSORY MESSY PLAY, Παρέμβαση στον Πρώιμο Τραυλισμό PCI. Παρακολουθεί ατομικές και ομαδικές εποπτείες. Από το 2015 παρέχει τις υπηρεσίες της σε κέντρα ειδικών θεραπειών και είναι παράλληλη στήριξη σε παιδιά μη τυπικής ανάπτυξης στο σχολικό πλαίσιο.
