Η βλεμματική επαφή αποτελεί μια από τις πιο βασικές δεξιότητες που απαιτούνται για την οικοδόμηση λεκτικών και μη λεκτικών κοινωνικών και επικοινωνιακών συμπεριφορών. Ξεκινάει περίπου στον πρώτο μήνα ζωής του μωρού, προσπαθώντας έτσι να επικοινωνήσει και να αλληλεπιδράσει με τους άλλους γύρω του.

Συχνά η έλλειψη βλεμματικής επαφής στα βρέφη αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά των παιδιών με αυτισμό.

Παρ᾽ όλα αυτά, σύμφωνα με τον Μπόμπι Πινέντα, επίκουρο καθηγητή Εργοθεραπείας και Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον και επικεφαλή μιας νέας μελέτης που πραγματοποιήθηκε και δημοσιεύτηκε στο “American Journal of Occupational Therapy’’, η ενδεχόμενη κακή βλεμματική επαφή στα πρόωρα βρέφη ίσως αποτελεί μηχανισμό που είχαν αναπτύξει κατά την παραμονή τους στην μονάδα νοσηλείας, ως αντιμετώπιση του στρες και του πόνου και όχι ένδειξη αυτιστικού φάσματος.

Τρόποι & τεχνικές πρόκλησης της βλεμματικής επαφής
Ο γονιός παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο να ενισχύσει και να ενθαρρύνει το παιδί σε αυτήν την πολύ σημαντική δεξιότητα.

Παρακάτω αναφέρονται μερικοί εύκολοι τρόποι για την ενίσχυση της βλεμματικής επαφής, όπου μπορούν να εφαρμόζονται σε καθημερινή βάση:

1) Προτρέψτε το παιδί σας λεκτικά να σας κοιτάξει, λέγοντας του «κοίτα με», την ώρα που του μιλάτε, όταν τρώει, όταν παίζετε ένα παιχνίδι. Σημαντική είναι η θέση που θα βρίσκεστε εσείς ή το παιδί. Πρέπει να μάτια σας να βρίσκονται πάντα στο ίδιο επίπεδο. Γονατίστε για να το πετύχετε ή ανεβάστε το παιδί λίγο πιο ψηλά.

2) Όταν σας ζητάει ή δείξει κάτι, π.χ. να του δώσετε κάποιο αντικείμενο, μην αντιδράσετε αμέσως. Περιμένετε να σας κοιτάξει και μετά δώστε του το.

3) Τοποθετείτε τα πράγματα μέσα στο σπίτι σε διαφορετικές θέσεις, ώστε το παιδί να μπαίνει στην διαδικασία να εστιάζει και να βρίσκει μόνο του αυτό που θέλει ή και αν σας το ζητήσει, να περιμένετε πρώτα να σας κοιτάξει.

4) Κάντε σαπουνόφουσκες μαζί με το παιδί. Ενισχύστε λεκτικά το ερέθισμα λέγοντας στο παιδί να κοιτάξει ολόκληρη τη διαδρομή της φούσκας, μέχρι να πέσει στο πάτωμα.

5) Τη στιγμή που μιλάτε, δείχνετε στο παιδί τη μύτη σας, ώστε να το προκαλέσετε να σας κοιτάξει.

6) Πείτε το όνομα του και ταυτόχρονα δείξτε το πρόσωπο σας ώστε να σας κοιτάξει.

7) Όταν του μιλάτε, φέρτε κοντά στο πρόσωπο σας εντυπωσιακά αντικείμενα, π.χ. στυλό με πούπουλα ή φωτάκια, τα οποία θα αποσύρετε όταν επιτύχετε την επαφή.

8) Παίξτε με το παιδί σας με μάσκες. Φορέστε και οι δυο από μια μάσκα της αρεσκείας σας και ενώ βρίσκεστε πρόσωπο με πρόσωπο, παίξτε διάφορους ρόλους ή ό,τι άλλο αρέσει στο παιδί.

9) Φτιάξτε ή αγοράστε δακτυλόκουκλες. Τοποθετήστε τα κουκλάκια κοντά στο πρόσωπο σας κάθε φορά που του λέτε τραγουδάκια ή ποιηματάκια.

10) Επιβραβεύστε λεκτικά με ένα μπράβο ή με κάτι άλλο, κάθε φορά που επιτυγχάνεται η οπτική επαφή.

Να θυμάστε ότι το κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Προσαρμόστε τις τεχνικές ανάλογα με τον χαρακτήρα και τις επιθυμίες του παιδιού.

Τέλος, επικεντρωθείτε στον στόχο. Μην κουράζετε συνεχώς το παιδί καταιγίζοντας το με ερεθίσματα και τεχνικές.

Μαρία Κυριαζή
Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια S.I.
Συγγραφέας
OT blogger
www.ergotherapeiakids.blogspot.gr

Η Κυριαζή Μαρία είναι παιδιατρική εργοθεραπεύτρια-συγγραφέας. Γεννήθηκε στις 24/10/1989 στην Αθήνα, όπου και διαμένει. Το 2008 εισήχθη στο τμήμα Εργοθεραπείας στο Α.Τ.Ε.Ι. Αθήνας, απ᾽ όπου αποφοίτησε το 2013. Έχει εξειδικευτεί στην Παιδιατρική Αισθητηριακή Ολοκλήρωση (S.I.), την αντιμετώπιση της Δυσγραφίας, την μέθοδο δομημένης εκπαίδευσης TEACCH και την χορήγηση του αξιολογητικού εργαλείου Miller Assessment Test για παιδια προσχολικής ηλικίας. Έχει υπάρξει εκπαιδεύτρια πρακτικής φοιτητών του τμήματος Εργοθεραπείας.

Από το 2013 εργάζεται ως εργοθεραπεύτρια κατ᾽ οίκον και σε κέντρα ειδικής αγωγής, με παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες, νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός, η διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα, διαταραχές της κινητικής λειτουργίας και διάφορα σύνδρομα. Ἐχει κυκλοφορήσει το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο: «Καρδιά δυο νούμερα μικρότερη» από τις εκδόσεις Πνοή, έχει δημοσιεύσει επιστημονικά άρθρα που σχετίζονται με τα παιδιά και την εργοθεραπεία και είναι διαχειρίστρια της ηλεκτρονικής ιστοσελίδας: http://ergotherapeiakids.blogspot.gr.