Ιδιαιτέρως του χειμερινούς μήνες, πολλοί γονείς στην προσπάθεια να προφυλάξουν τα παιδιά τους από τις γνωστές λοιμώξεις του αναπνευστικού, αναζητούν λύσεις σε πολυβιταμίνες και άλλα σκευάσματα που φέρονται ως ενισχυτικά του ανοσοποιητικού. Πόσο χρήσιμα ή ωφέλιμα είναι τέτοιου είδους συμπληρώματα διατροφής όμως;

Τι είναι οι βιταμίνες
Οι βιταμίνες είναι οργανικές ουσίες απαραίτητες ως δομικά και λειτουργικά στοιχεία του ανθρώπινου οργανισμού. Δεδομένου ότι ο οργανισμός ο ίδιος δεν είναι σε θέση να τις παράξει, οι ελάχιστες μεν, αλλά σημαντικές ποσότητες που είναι αναγκαίες λαμβάνονται εξ’ ολοκλήρου με την τροφή. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η βιταμίνη D, η οποία παράγεται στους νεφρούς και το δέρμα με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. 

Διαχωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τις υδατοδιαλυτές (σύμπλεγμα βιταμινών Β, C, φυλλικό οξύ και βιοτίνη) και τις λιποδιαλυτές (A, D, E, K). Οι μεν πρώτες, όταν βρεθούν σε μεγαλύτερη ποσότητα στον οργανισμό επεκκρίνονται φυσιολογικά με τα ούρα, οι δε λιποδιαλυτές αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό και το συκώτι και δύσκολα αποβάλλονται.

Πρόσληψη απαραίτητων βιταμινών στα νεογνά

  • Σε όλα τα νεογνά ανεξαιρέτως γίνεται χορήγηση βιταμίνης Κ αμέσως μετά τη γέννηση, παρέμβαση η οποία πραγματοποιείται σε όλες τις Μαιευτικές Κλινικές της χώρας μας.
  • Όλα τα θηλάζονται νεογνά επαναπληρώνουν, πλην της βιταμίνης D, όλα τα ενδεχόμενα ελλείμματα διαμέσου το μητρικού γάλατος μέχρι και την ηλικία των 6 μηνών. Για το λόγο αυτό σε όλα τα θηλάζοντα νεογνά και βρέφη συστήνεται χορήγηση 400IU βιταμίνης D την ημέρα. Το ίδιο ισχύει και για τα μη θηλάζοντα νεογνά που καταναλώνουν λιγότερο από 500ml φόρμουλας ημερησίως.
  • Στα νεογνά και βρέφη που η ημερήσια κατανάλωση γάλατος ξεπερνά τα 500ml, τότε η χορήγηση βιταμίνης D περιορίζεται στις 200IU την ημέρα, μιας και οι βρεφικές φόρμουλες είναι ήδη εμπλουτισμένες.

Πρόσληψη απαραίτητων βιταμινών σε βρέφη 6-12μηνών

  • Από τις σπουδαιότερες βιταμίνες που ανευρίσκονται συχνά σε χαμηλά επίπεδα κατά τη βρεφική ηλικία είναι η Α, ο ρόλος της οποίας είναι καθοριστικός στη λειτουργία της όρασης, της αποκατάστασης ιστών και ειδικότερα του δερματικού φραγμού. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α είναι τα πορτοκαλοκίτρινα λαχανικά, όπως το καρότο, η γλυκοπατάτα και η γλυκιά κολοκύθα. Ομοίως και το σπανάκι.
  • Η βιταμίνη C είναι εν γένει το όπλο του οργανισμού έναντι στις λοιμώξεις. Διατροφική πηγή της είναι τα εσπεριδοειδή, η φράουλα, το ακτινίδιο, η ντομάτα, το μπρόκολο και οι πιπεριές.
  • Το σύμπλεγμα Βιταμινών Β συμβάλλει στην καλή υγεία του κυκλοφορικού και νευρικού συστήματος, καθώς και στο μεταβολισμό. Τροφές πλούσιες σε Β1, Β2, Β3, Β5, Β6 και Β12 είναι το κόκκινο κρέας (κατσίκι, αρνί, κουνέλι, μοσχάρι), τα πουλερικά (κοτόπουλο, γαλοπούλα), το ψάρι, το αυγό, τα καρύδια, τα φασόλια και το γάλα.

Ο σωστός προγραμματισμός για την εισαγωγή των στερεών τροφών στη βρεφική διατροφή είναι το μυστικό για την επάρκεια όλων των βιταμινών και επομένως την καλή λειτουργία του οργανισμού του παιδιού μας.

Πρόσληψη απαραίτητων βιταμινών στη νηπιακή και παιδική ηλικία
Μετά το πρώτο έτος ζωής παρότι ο ΕΡΑ (Ετήσιος Ρυθμός Ανάπτυξης) πέφτει, οι ανάγκες σε βιταμίνες παραμένουν αμείωτες και αυτό γιατί συνήθως τότε ξεκινούν και οι πρώτες συστηματικές κοινωνικές επαφές του παιδιού μας άρα και οι πρώτες ιώσεις.

«Το παιδί μου δεν τρώει φρούτα, ποιο συμπλήρωμα βιταμινών να του δώσω;»
Πρέπει αρχικά να γίνει σαφές, πως κανένα συμπλήρωμα διατροφής δεν υποκαθιστά την τροφή. Σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες της Αμερικάνικης Παιδιατρικής Εταιρείας τα συμπληρώματα βιταμινών δεν χρειάζεται να χορηγούνται σε υγιή παιδιά που μεγαλώνουν φυσιολογικά.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, βιταμίνες ανευρίσκονται σε όλες τις κατηγορίες τροφίμων. Επομένως σε περίπτωση που το παιδί σας αρνείται να καταναλώσει κάποιο τρόφιμο που μέχρι πρότινος έτρωγε, είναι περισσότερο ζήτημα χειρισμών. Συζητείστε με τον παιδίατρο σας διεξοδικά την συμπεριφορά του και είναι βέβαιο πως μαζί θα καταλήξετε στην ιδανική λύση. Σε καμία περίπτωση μη σταματάτε να προσφέρετε στο παιδί σας καθημερινά επιλογές από όλες τις κατηγορίες τροφίμων:

  1. Γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το γιαούρτι, το κεφίρ, το τυρί
  2. Πηγές πρωτεΐνης όπως το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, το ψάρι, το αυγό
  3. Φρέσκα φρούτα και λαχανικά
  4. Δημητριακά, όπως η βρώμη, ο λιναρόσπορος, το κεχρί, το ρύζι αλλά και τα οσπριοειδή όπως οι φακές, τα ρεβύθια κ.α.

Σε ποια παιδιά συστήνεται η χορήγηση βιταμινών;

  1. Στα πρόωρα παιδιά, συνήθως μέχρι την ηλικία των 12 μηνών με τις οδηγίες του Παιδιάτρου
  2. Σε ορισμένα παιδιά με καθυστέρηση στη σωματική και νοητική ανάπτυξη
  3. Σε παιδιά με σύνδρομα δυσαπορρόφησης και σοβαρές εντεροπάθειες, όπως η κυστική ίνωση, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, οι σοβαρές αλλεργίες
  4. Σε παιδιά που ακολουθούν χορτοφαγική δίαιτα (vegan)

Σημαντικά σημεία

  • Η υπερκατανάλωση βιταμινών οδηγεί συχνά σε επίμονα κοιλιακά άλγη, ναυτία και πονοκεφάλους.
  • Τα σκευάσματα σε μορφή καραμέλας το πιθανότερο είναι πως περιέχουν ζάχαρη.
  • Εξηγείστε στο παιδί σας, πως δεν πρόκειται για καραμέλα, αλλά για φάρμακο. Υπάρχει κίνδυνος υπέρμετρης λήψης και δηλητηρίασης.
  • Κάποιες βιταμίνες αλληλεπιδρούν με φάρμακα που ενδεχομένως λαμβάνει το παιδί σας, για αυτό μην παραλείψετε να το αναφέρεται στον Παιδίατρο σας.

Δέσποινα Δ. Ξιούφη
Παιδίατρος

Υπ. Διδάκτωρ Παιδοκαρδιολογίας
Επιστημονικός συνεργάτης Δ’ Παιδιατρικής Κλινικής, ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ»
Μετεκπαιδευθείσα στην Ιατρική Έρευνα
Μετεκπαιδευθείσα στη Διατροφή βρεφών & παιδιών
Ιδιωτικό Ιατρείο Παιδιατρικής
Αρναία Χαλκιδική
Τ 2372110222
Κ 6945454527
F 2372110223
E despinaxioufi@gmail.com

Βιβλιογραφία

  1. More Who needs vitamin supplements? J Fam Health Care. 2007;17(2):57-60.
  2. Moyersoen I. et al. Do Current Fortification and Supplementation Programs Assure Adequate Intake of Fat-Soluble Vitamins in Belgian Infants, Toddlers, Pregnant Women, and Lactating Women? Nutrients. 2018 Feb 16;10(2):223.
  3. Leaf ΑΑ. Vitamins for babies and young children. Arch Dis Child 2007;92:160–164.
  4. American Academy of Pediatrics. Committee on nutrition, section of breastfeeding medicine. Clinical report. Prevention of rickets and vitamin D deficiency: new guidelines for vitamin D intake, Pediatrics 2003;111:908–10.
  5. Aggett PR, Bresson J, Haschke F. Recommended dietary allowances (RDAs), recommended dietary intakes (RDIs), recommended nutrient intakes (RNIs), and population reference intakes (PRIs) are not ‘‘recommended intakes’’. J Pediatr Gastroenterol Nutr 1997;25:236–41.
  6. Department of Health. The composition of mature human milk, DHSS report on Health and Social Subjects, number 12. London: DH, 1977.
  7. Department of Health. Present day practice in infant feeding: third report, DOH Report on Health and Social Subjects, number 32. London: DH, 1988.