Συχνά ακούμε την οδηγία να βάζουμε στα παιδιά, από βρέφη κιόλας, κλασική μουσική. Στη συνέχεια οι δάσκαλοι, κυρίως, στην προσχολική αγωγή, βάζουν μουσική στην τάξη “να ακούγεται”. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Πρέπει να ακούγεται η μουσική συνεχώς; Ακόμη, μόνο η κλασική μουσική και τα αμιγώς παιδικά τραγούδια είναι τα καταλληλότερα για τα παιδιά;

Μουσικός Γραμματισμός
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Σκεφτείτε τον μουσικό γραμματισμό σαν τον αλφαβητισμό. Θα μιλούσατε μέχρι 6 χρονών στο παιδί σας με μωρουδίστικες λέξεις, όπως βαβά, άτα, νάνι κ.α.; Με την ίδια λογική δε βάζουμε μόνο παιδικά τραγούδια, αλλά ούτε και μόνο ένα είδος μουσικής, ώστε να επιτύχουμε τον μουσικό εγγραματισμό, ο οποίος αναπτύσσεται από τα ακούσματα, δηλαδή, τις μουσικές εμπειρίες. Ως γονείς επεμβαίνουμε σε αυτές τις μουσικές εμπειρίες, ως δάσκαλοι οφείλουμε να επιτύχουμε τον μουσικό γραμματισμό.

Μουσική Νοημοσύνη
Σύμφωνα με τον Gardner, υπάρχει ένας τύπος νοημοσύνης, η μουσική νοημοσύνη, η οποία αναπτύσσεται από πάρα πολύ νωρίς. Η καθοριστικότερη ηλικία για μουσική μάθηση είναι τα πρώτα τρία χρόνια ζωής, διότι η μουσική δεκτικότητα, όσο μεγαλώνουμε, μειώνεται.
Με τη μουσική ενεργοποιούνται και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου, δεξί και αριστερό, κι όχι μόνο το ένα, όπως συνηθίζουμε να ακούμε, ενώ, πέρα από τη νοητική ανάπτυξη, συμβάλλει και στη δημιουργία στάσης ζωής.

Ποικιλία Μουσικών Ειδών
Τα παιδιά πρέπει να εκτίθενται σε πολλά είδη μουσικής, όπως παραδοσιακή μουσική και μουσικές άλλων χωρών, ροκ, ηλεκτρονική, τζαζ, ακόμη και μη τονική μουσική. Επιπροσθέτως, ιδανική είναι η μουσική κινηματογράφου και μιούζικαλ, διότι συνδέεται με εξωμουσικά στοιχεία.

Μέσα για καλή Ακρόαση
Η ύπαρξη καλού ηχοσυστήματος είναι το Α και το Ω. Τα παιδιά στην εποχή μας έχουν πρόσβαση σε διαφορετικές πηγές ήχου και δύνανται να συγκρίνουν. Ακόμη, σπουδαία είναι η διαμόρφωση του χώρου, για να μην δημιουργείται η ηχώ, η οποία λειτουργεί εις βάρος του ακουστικού αποτελέσματος.

Ενεργητική και Παθητική ΑκρόασηΚαθημερινά βάζουμε μουσική στα παιδιά με σκοπό να τα εκθέσουμε σε ακουστικά ερεθίσματα. Μουσική στο σπίτι, στο αυτοκίνητο και στην τάξη. Άραγε τα παιδιά ακούν εκείνες τις ώρες;
Σημαντικό είναι να εξασφαλίζουμε πως τα παιδιά ακούν τη μουσική ενεργητικά. Δε βάζουμε μουσική με σκοπό, απλώς, να ακούγεται κάτι, ενώ τα παιδιά προσπαθούν να παίξουν, διότι, έτσι, τα εξασκούμε στο να ΜΗΝ ακούν.

Δημιουργούμε, δηλαδή, παθητικούς ακροατές. Η διασφάλιση της ενεργητικής ακρόασης γίνεται με δραστηριότητες ακουστικής ετοιμότητας και ενεργοποίησης.

Ενδεικτικά:

  • Φτιάχνουμε δυο κύκλους. Η μια ομάδα χορεύει όταν ακούγεται μουσική, χωρίς λόγια, ενώ η άλλη χορεύει την ώρα που ακούγονται και λόγια
  • Ακούμε ορχηστρική μουσική και για κάθε ένα ρωτάμε τα παιδιά: “Σου άρεσε, Τι σου θυμίζει, Αν ήταν ζώο, ποιο φαντάζεσαι πως θα ήταν;”

Με δραστηριότητες σαν τις παραπάνω εξασκούμε τα παιδιά στην ενεργητική ακρόαση, αφού ζητούμε από αυτά να είναι σε ετοιμότητα και να ακούσουν.

Σε μια εποχή γεμάτη με παθητικούς ακροατές οφείλουμε να μεγαλώσουμε ενεργοποιημένα παιδιά, ικανά να ακούν και να αντιδρούν σε αυτό που συμβαίνει. 

Καταλήγοντας, η μουσική είναι αναπόσπαστο κομμάτι στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά και σε κάθε κοινωνική κατάσταση. Ας δώσουμε όλα τα εφόδια για την ανάπτυξη της μουσικής νοημοσύνης και το χτίσιμο ενεργοποιημένων ακροατών και, συνεπώς, μελών της κοινωνίας.

Τέλος, στις μέρες μας, οι μουσικές επιλογές καθορίζονται από πολλούς παράγοντες. Γίνονται αντικείμενο οικονομικής εκμετάλλευσης και, δεδομένου του ρόλου των media, καλούμαστε να διαμορφώσουμε ώριμους πολίτες με ανεπτυγμένο το δικό τους κριτήριο, ώστε να στέκονται κριτικά σε επιλογές που τους επιβάλλονται. Κάπως έτσι αλλάζει κι ο κόσμος τελικά…

Και, όπως έγραψε ο Ροντάρι, “Όχι, δε θα γίνουν όλοι καλλιτέχνες. Αλλά κανείς να μην είναι δούλος”.

Το παραπάνω άρθρο προέκυψε μέσα από μια μικρή έρευνα για τα μουσικά ακούσματα των παιδιών, συνεργασία των Βαρσαμή Ευτυχία & Μαυροπούλου Ελίνα προκειμένου να δημοσιευτεί στο Instagram.

Ευτυχία Βαρσαμή
Ψυχοπαιδαγωγός
Τηλ: 6972190118
efi2008@hotmail.com
Instagram: eftychia_varsami

Ελίνα Μαυροπούλου
Νηπιαγωγός
elisvasimav@gmail.com
Instagram: thekids.society

Η Βαρσαμή Ευτυχία είναι ψυχοπαιδαγωγός, απόφοιτος του ΦΠΨ του ΕΚΠΑ με ειδίκευση στην Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία βρεφών και νηπίων, και κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στις Θεατρικές Σπουδές του ΑΠΚυ, με ειδίκευση στη Θεατρική Αγωγή. Είναι απόφοιτος (3 έτη) του Επιμορφωτικού Εργαστηρίου ΑΝΙΜΑ για τη δημιουργική και καλλιτεχνική εκπαίδευση.
Από το 2009 έχει εργαστεί στην προσχολική αγωγή, έχει δουλέψει ως παράλληλη στήριξη, ενώ ταυτόχρονα ασχολούνταν με την εμψύχωση θεατρικού παιχνιδιού, τα ψηφιακά μέσα στην εκπαίδευση και την εκπαίδευση μέσω τέχνης. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων τα οποία σύντομα θα εκδοθούν και με τη συμβουλευτική γονέων.

Η Μαυροπούλου Ελίνα είναι νηπιαγωγός, αποφοίτησε απο το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 2019. Αυτή τη στιγμή πραγματοποιεί τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Π.Μ.Σ «Επιστήμες της Αγωγής & της Δια Βίου Μάθησης: Εκπαιδευτική Διοίκηση & Ηγεσία» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Παράλληλα συνεχίζει να επιμορφώνεται σε θέματα που άπτονται της παιδαγωγικής επιστήμης και επικοινωνεί την αγάπη της για τα παιδιά και για το επάγγελμα της μέσω του προφίλ της στο Instagram.