Κανένας από εμάς δεν είναι τέλειος όλες τις ώρες τις ημέρας ούτε όλες τις ημέρες του μήνα – κι ευτυχώς! Πολύ συχνά καταφέρνουμε να διαχειριστούμε τις δύσκολες συμπεριφορές των παιδιών μας αποτελεσματικά, να δείχνουμε κατανόηση και υπομονή. Άλλες φορές, γινόμαστε κι εμείς «μικρά παιδιά» και ανταποδίδουμε τα «παιδιαρίσματα». Ο ρόλος του καλού γονέα εμπεριέχει και τα λάθη που μπορεί να κάνει.
Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε θετικά τους «λάθος» γονεϊκούς χειρισμούς;
Μπορούμε όμως να είμαστε «ευχαριστημένοι» με τον εαυτό μας. Ακόμα και όταν δεν αντιδράμε με τον καλύτερο τρόπο στις δύσκολες στιγμές των παιδιών μας. Αντιθέτως, μέσα από τις δικές μας «δύσκολες στιγμές» εφοδιάζουμε τα παιδιά μας με έναν σωρό πολύτιμες εμπειρίες αληθινής ζωής.
Στην περίπτωση που έχετε εκραγεί και έχετε φωνάξει πολύ περισσότερο από όσο θα έπρεπε όταν τα παιδιά τσακώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του μεσημεριανού για την καρέκλα στην οποία θέλουν να καθίσουν. Ή όταν η προέφηβη κόρη σας γκρινιάζει όλο το πρωί για την μπλούζα που ήθελε να φορέσει και δεν την είχατε σιδερώσει στις εφτά το πρωί, δεν χρειάζεται να αισθάνεστε πως έχετε αποτύχει και πως έχετε καταστρέψει ό,τι με κόπο προσπαθείτε να χτίσετε.
Οι «άστοχοι» γονικοί μας χειρισμοί δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις και, συνεπώς, να αναπτύξουν νέες δεξιότητες.
Πρέπει να μάθουν να ελέγχουν τον εαυτό τους ακόμα και τις στιγμές που ο γονέας δεν καταφέρνει να ελέγξει τον δικό του. Στη συνέχεια «το μάθημα ζωής» μπορεί να συνεχιστεί όταν μας δουν να ζητάμε συγγνώμη και να επανορθώνουμε αναγνωρίζοντας τη λάθος αντίδρασή μας.
Τη στιγμή που αισθανόμαστε πως τα έχουμε κάνει θάλασσα, τους μαθαίνουμε στην πράξη πως μπορεί μία σύγκρουση να επιλυθεί. Πώς μπορεί να αποκατασταθεί η ένταση, ενώ ταυτόχρονα τους δείχνουμε τον τρόπο επικοινωνίας όλης της παλέτας των συναισθημάτων που εμπεριέχει η σύγκρουση. Μέσα από αυτή τη διαδικασία τα παιδιά αισθάνονται ασφάλεια να σχετίζονται, μαθαίνουν να εμπιστεύονται και να αισθάνονται σιγουριά.
Μαθαίνουν να διαχειρίζονται τις συγκρούσεις σε ένα πλαίσιο ασφάλειας και σιγουριάς: μετά την ένταση και τη διαφωνία, θα ακολουθήσει η ηρεμία και η επανασύνδεση. Επιπλέον, μέσα από αυτή τη διαδικασία κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο η δική τους συμπεριφορά επηρεάζει τους άλλους. Μέσα από τον μηχανισμό της «δράσης και της αντίδρασης» μαθαίνουν την αυτορρύθμιση της δικής τους συμπεριφοράς.
Πώς ωφελούνται τα παιδιά από τα λάθη μας;
Όταν τα παιδιά βλέπουν πως δεν είμαστε τέλειοι, δίνουν το δικαίωμα στον εαυτό τους να κάνουν λάθη. Όταν εμείς, οι γονείς, αναγνωρίζουμε τα λάθη μας και επανορθώνουμε λέμε στα παιδιά μας πως μπορούν, αρχικά να κάνουν λάθη. Τους δείχνουμε τον τρόπο με τον οποίο θα επανορθώσουν αλλά, την ίδια στιγμή, τους «υποσχόμαστε» πως θα αποκατασταθεί η σχέση μας. Όλος αυτός ο μηχανισμός της συμπεριφοράς είναι πολύ ανακουφιστικός:
Δίνει το δικαίωμα στα παιδιά να μην είναι τέλεια, να κάνουν λάθη, να ζητάνε συγγνώμη, να αισθάνονται ασφάλεια πως όλα θα γίνουν σύντομα όπως πριν.
Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό πως μέσα από τη «λάθος» αντίδραση του γονέα, δίνονται πολύτιμα μαθήματα ζωής που υποστηρίζουν το παιδί να αναπτύξει όλες τις απαραίτητες δεξιότητες για τη δημιουργία υγιών κοινωνικών σχέσεων.
Καταλήγοντας, όταν είμαστε παρόντες και φροντίζουμε ουσιαστικά τη σχέση μας με το παιδί μας, μπορούμε να είμαστε λίγο επιεικείς με τους εαυτούς μας και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε ως γονείς. Ακόμα και τις στιγμές που ευχόμαστε να είχαμε χειριστεί διαφορετικά τη δυσκολία, έχουμε χαρίσει στα παιδιά μας πολύτιμα μαθήματα ζωής. Μέσα από την εμπειρία της σύγκρουσής και του «άστοχου χειρισμού του γονέα» το παιδί μαθαίνει τη σημασία της επανόρθωσης και της επανασύνδεσης.
Μερικές διευκρινήσεις για τα λάθη...
Κλείνοντας, θα ήθελα να κάνω σαφές πως με τον όρο «άστοχοι γονεϊκοί χειρισμοί ή λανθασμένες αντιδράσεις» δεν εμπεριέχεται η έννοια της όποιας μορφής κακοποίησης. Επιπλέον, ελπίζω να είναι ξεκάθαρο πως δεν υπονοείται σε καμία περίπτωση πως οι σχέσεις πρέπει να διαρρηγνύονται επίτηδες προκειμένου να εκπαιδευτούν τα παιδιά στη διαχείριση των συγκρούσεων.
Όσο πιο στοργικοί και φροντιστικοί είμαστε, τόσο το καλύτερο.
Λέμε απλώς πώς μπορούμε να συγχωρούμε τον εαυτό μας και να αξιοποιούμε θετικά τις στιγμές που δεν καταφέρνουμε να συμπεριφερθούμε να τον τρόπο που θα θέλαμε.
Μαρία Κοκκινιώτη
Εκπαιδευτικός – Ειδική Παιδαγωγός
Μindset: Fulfill the Potential
Υποστήριξη Μαθητών και Γονέων
www.mindset.edu.gr
Ονομάζομαι Μαρία Κοκκινιώτη και είμαι Εκπαιδευτικός – Ειδική Παιδαγωγός. Σπούδασα Παιδαγωγικά, έκανα το μεταπτυχιακό μου στις Νευροεπιστήμες και έλαβα εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή. Ως υποψήφια διδάκτωρ, μελετάω τον Λόγο και συγκεκριμένα τον Προφορικό Λόγο. Τους τελευταίους μήνες εργάζομαι για το Mindset, έναν χώρο υποστήριξης μαθητών και γονέων. Δουλεύοντας καθημερινά με παιδιά, κατάλαβα πώς όταν ο ενήλικας, γονέας ή εκπαιδευτικός, καταφέρνει να δει τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους… η πραγματικότητα μπορεί να ξεπεράσει τη φαντασία. Ο κόσμος που αντιλαμβάνονται, διαφέρει από αυτόν που εμείς συλλαμβάνουμε (Lavy – Bruhl, 1910).
