Το πιο δύσκολο ζήτημα στις τοξικές σχέσεις είναι να τις αναγνωρίσουμε. Οι γονείς είναι οι φροντιστές, οι άνθρωποι που εμπιστευόμαστε, συχνά είναι δύσκολο να δεχτούμε την τοξικότητα που μπορεί να εμπεριέχει η σχέση με την μητέρα. Αλλά και η μητέρα είναι δύσκολο να παραδεχτεί πως ίσως στη σχέση της με την κόρη της κάνει λάθη.
Τα σημάδια, συχνά δεν είναι φανερά και ξεκάθαρα, ενώ τα κορίτσια δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν πως έχουν μία μη υγιή σχέση, ένα ανθυγιεινό δεσμό με την μητέρα.
Η συνειδητοποίηση από πλευράς του παιδιού έρχεται σε μεγαλύτερη ηλικία, τα πρώτα στοιχεία εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Εκεί τα κορίτσια αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πως η σχέση μητέρας-κόρης, είχε ρήγματα τελικά και δεν ήταν μία ουτοπική σχέση. Ωστόσο, ενδέχεται αυτή η συνειδητοποίηση να μην έρθει και ποτέ.
Πολλές φορές τα κορίτσια αντιλαμβάνονται μία μόνιμη ένταση μεταξύ εκείνων και της μητέρας, χωρίς να μπορούν να αιτιολογήσουν ή να κατανοήσουν το γιατί. Γιατί αισθάνονται συχνά φόβο απέναντι στη μητέρα;
Ποιες όμως σχέσεις μπορούν να χαρακτηριστούν ως τοξικές;
H πρώτη μορφή που μπορώ να σκεφτώ, είναι όταν μία μητέρα απαρνείται τον ρόλο της ως μητέρα και ενδιαφέρεται περισσότερο να αποκτήσει μία φιλική σχέση με την κόρη. Επιθυμεί η μητέρα να γνωρίζει όλες τις λεπτομέρειες της ζωής της κόρης, να κάνουν δραστηριότητες μαζί, να αντικαθιστά σε κάθε περίπτωση τον κοινωνικό περίγυρο της κόρης.
Είναι σημαντικό τα παιδιά να εμπιστεύονται τους γονείς, όμως η φυσική εξέλιξη είναι το παιδί, να απεξαρτηθεί από τους γονείς και να αναπτύξει άλλες σχέσεις στην ζωή του. Όσο τα παιδιά μαθαίνουν αυτή την απόλυτη εξάρτηση με τη μητέρα, τόσο δυσκολότερο είναι να αναπτύξουν σχέσεις εκτός σπιτιού αλλά και να ανταπεξέλθουν στην ζωή.
Η δεύτερη μορφή, είναι το να υπάρχει αντιπαλότητα μεταξύ μητέρας-κόρης. Αυτή η μορφή δεν είναι πάντα ξεκάθαρη. Πολλές φορές καμουφλάρεται. Η μητέρα ίσως βιώνει ανασφάλεια, συγκρίνει τον εαυτό της με την κόρη. Έτσι μπαίνει στην διαδικασία να βλέπει όσα εκείνη έχει χάσει ή όσα δεν μπορεί να δημιουργήσει πλέον, ενώ αγνοεί πόσα μπορεί στην πραγματικότητα να προσφέρει. Έτσι συχνά οι ρόλοι αντιστρέφονται και η μητέρα περιμένει από την κόρη την ενίσχυση και την συμπαράσταση. Η κόρη βιώνει την εγκατάλειψη και την απόρριψη.
Μία επιπλέον μορφή σχέσης είναι η σχέση που θα λέγαμε πως μοιάζει με αυτή του αφεντικού και της υπαλλήλου. Δηλαδή, η μητέρα κυριαρχεί στη ζωή της κόρης, ελέγχει την ζωή και τις κινήσεις της, έχει πολλές απαιτήσεις και θεωρεί πως ως μητέρα έχει κάθε δικαίωμα να απαιτεί και η κόρη να τις ακολουθεί χωρίς καμία αντίρρηση. Σε αυτή τη σχέση, η μητέρα, αδυνατεί να δείξει ενσυναίσθηση και ευελιξία σε κανόνες και όρια. Με τον τρόπο αυτό πιέζει όλο και περισσότερο την κόρη να συμπεριφέρεται με τον τρόπο που εκείνη της επιβάλει. Η κόρη πάντα παλεύει να είναι τέλεια, καθώς θεωρεί πως μόνο έτσι θα έχει την αποδοχή και την αγάπη της μητέρας. Έτσι, κάθε αποτυχία είναι ένα πλήγμα στην αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση της, υπάρχει φόβος απόρριψης και κριτικής.
Αδαμοπούλου Κωνσταντίνα
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
BSc, MSc Ψυχολογία
Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες
Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
