Αυτό το ερώτημα έχει τεθεί πολλές φορές είτε μεταξύ των γονιών είτε προς τον εαυτό μας. Με την τακτική τους να παριστάνουν ότι δεν ακούν ή απλά να αδιαφορούν όταν τους λέμε κάτι, δοκιμάζουν τις αντοχές και τα νεύμα μας.
Ποιος όμως είναι ο πραγματικός λόγος που το κάνουν αυτό; Είναι ένας, ή πολλοί;
Το παιδί γνωρίζει τις αντοχές σας
Τα παιδιά έχουν πλέον εκπαιδευτεί να μην δίνουν προσοχή μέχρι να αρχίσουμε τις φωνές και τις απειλές. Ξέρουν λοιπόν ότι μπορεί να ροκανίζουν το χρόνο που θέλουν μέχρι να ακολουθήσει η δική μας έκρηξη. Μία λύση είναι να σταματήσετε να επαναλαμβάνετε από μακριά αυτό που θέλετε να κάνει. Πάτε κοντά στο παιδί και έχοντας πλέον την προσοχή στραμμένη πάνω σας, επαναλάβετε εκείνο που θέλετε.
Εξετάστε τα πιθανά αίτια της συμπεριφοράς του
Τα παιδιά μπορούν να αισθάνονται άγχος για πολλούς λόγους: για κάτι που συνέβη στο σχολείο, για την απόδοσή τους, για μια διαφωνία με τους φίλους τους. Αν δεν εντοπίσετε το λόγο της αλλαγής συμπεριφοράς δεν θα μπορέσετε να έχετε την προσοχή του.
Δε μοιράζονται τις προτεραιότητές μας
Κανένα παιδί δεν καταλαβαίνει γιατί το μπάνιο, για παράδειγμα, είναι τόσο σημαντικό για μας και γιατί πρέπει να γίνει τη δεδομένη στιγμή. Πόσο μάλλον όταν θα πρέπει να διακόψει το παιχνίδι του. Πριν λοιπόν αποφασίσετε να του πείτε κάτι, δείτε ποιες είναι οι προτεραιότητές του και ζητήστε του να σας πει πότε θα έχει τελειώσει. Ακόμα και αν δεν αποδώσει από την πρώτη στιγμή, είναι ένα πρώτο βήμα.
Πρακτικές συμβουλές για να κάνετε το παιδί σας να σας ακούσει
1. Επικοινωνήστε πριν δώσετε κατευθύνσεις
Προτού να δώσετε στο παιδί σας κατευθύνσεις, κοιτάξτε το στα μάτια ώστε να του τραβήξετε την προσοχή. Διδάξτε το πώς να εστιάζει την προσοχή του, λέγοντάς του πως χρειάζεται να σας παρακολουθεί με τα μάτια του, ή τα αυτιά του. Κάντε κι εσείς το ίδιο όταν παρακολουθείτε το παιδί σας, με τρόπο που να δηλώνει ότι επιθυμείτε να επικοινωνήσετε μαζί του και όχι να το ελέγξετε.
2. Απευθυνθείτε στο παιδί με το όνομά του
Ξεκινήστε το διάλογο λέγοντας το όνομά του, «Βασίλη, θα μπορούσες να…»
3. Παραμείνετε σύντομοι
Οι μεγάλες συζητήσεις γύρω από ένα μόνο θέμα δημιουργούν στα παιδιά την αίσθηση ότι δεν είστε απόλυτα σίγουροι γι’ αυτό που θέλετε να πείτε. Τα παιδιά πιστεύουν πως αν μπορούν να σας κάνουν να διαπραγματεύεστε τόση ώρα, μπορούν σας κάνει να αλλάξετε και γνώμη.
4. Παραμείνετε απλοί
Χρησιμοποιείστε μικρές προτάσεις με απλό λεξιλόγιο. Ακούστε πώς τα παιδιά επικοινωνούν μεταξύ τους και κρατείστε σημειώσεις. Όταν το παιδί σας σας κοιτάζει με απλανές, αδιάφορο βλέμμα, έχετε πάψει να είστε κατανοητοί.
5. Ζητείστε από το παιδί σας να σας επαναλάβει αυτό που του είπατε
Αν δε μπορεί, τότε αυτό ήταν πολύ και περίπλοκο.
6. Κάντε μια προσφορά που το παιδί σας δε μπορεί να αρνηθεί
Μπορείτε να συζητήσετε με ένα δίχρονο ή τρίχρονο παιδί, προκειμένου να αποφύγετε έντονες αντιπαραθέσεις. «Ντύσου ώστε να μπορείς να πας έξω να παίξεις». Πείτε ένα λόγο γι’ αυτό που του ζητάτε να κάνει, έτσι ώστε να είναι δύσκολο να σας το αρνηθεί.
7. Να είστε θετικοί
Αντί να πείτε «μην τρέχεις» δοκιμάστε «μέσα στο σπίτι περπατάμε, έξω μπορούμε να τρέξουμε».
8. Ξεκινήστε την επικοινωνία με το «Θέλω…»
Αντί για «Κάτσε κάτω», πείτε «Θέλω να καθίσεις κάτω». Αντί για «Άφησε τον Κώστα να παίξει», πείτε «Θέλω να αφήσεις τον Κώστα να παίξει τώρα». Αυτός ο τρόπος λειτουργεί καλά με τα παιδιά που τους αρέσει όταν τους ζητάμε κάτι, αλλά δεν θέλουν να τους δίνουμε εντολές. Λέγοντας «Θέλω…» δείχνετε ότι έχετε διάθεση να είστε συγκαταβατικοί και όχι να δώσετε εντολές.
9. «Όταν…τότε…»
«Όταν πλύνεις τα δόντια σου, τότε θα πούμε ξανά την ιστορία» «Όταν τελειώσεις τη δουλειά σου, τότε μπορείς να δεις τηλεόραση». Το «όταν», το οποίο συνεπάγεται ότι αναμένεται υπακοή, λειτουργεί καλύτερα από το «αν».
10. Πράξτε προτού μιλήσετε
Αντί να ουρλιάζετε, «Κλείσε την τηλεόραση, είναι ώρα για φαγητό», περπατήστε στο δωμάτιο όπου το παιδί σας βλέπει τηλεόραση, καθίστε δίπλα του και παρακολουθείστε μαζί του αυτό που τον ενδιαφέρει. Κατά τη διάρκεια του διαφημιστικού διαλείμματος, κλείστε την τηλεόραση μαζί με το παιδί σας.
11. Δώστε επιλογές
«Τι θέλεις πρώτα, να φορέσεις τις πυζάμες σου ή να πλύνεις τα δόντια σου;» «Το κόκκινο ή το μπλε πουκάμισο;»
12. Απευθυνθείτε στο παιδί σας ανάλογα με την αναπτυξιακή του ηλικία
Όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο πιο σύντομες και απλές πρέπει να είναι οι κατευθύνσεις που του δίνετε. Αναλογιστείτε το επίπεδο κατανόησης του παιδιού σας. Για παράδειγμα, ένα κοινό λάθος που κάνουν οι γονείς είναι όταν ρωτάνε το τρίχρονο παιδί τους, «Γιατί το έκανες αυτό;». Οι περισσότεροι ενήλικες δεν μπορούν να δώσουν μια τέτοια απάντηση για τη συμπεριφορά τους. Αντ’ αυτού δοκιμάστε, «Ας μιλήσουμε για αυτό που έκανες».
13. Υιοθετείστε κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους επικοινωνίας
Ακόμα και ένα δίχρονο παιδί μπορεί να μάθει το «Παρακαλώ». Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μιλά με ευγενικό τρόπο πάντοτε, κι όχι κατά περίσταση. Μιλήστε στο παιδί σας έτσι όπως θα επιθυμούσατε να μιλήσει αυτό σε εσάς.
14. Μιλήστε με τρόπο που δεν επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία του
Οι απειλές και οι τιμωρίες κάνουν τα παιδιά να αμύνονται και να καθηλώνονται. Αποφύγετε να κάνετε ερωτήσεις που είναι κατευθυντικές για το παιδί, ιδιαίτερα όταν εκ των προτέρων γνωρίζετε ότι είναι πιθανό το παιδί να απαντήσει αρνητικά σε αυτές. Αντί «Θα μαζέψεις το παλτό σου;», απλά πείτε, «Μάζεψε το παλτό σου, παρακαλώ», εφόσον αυτό θέλετε να του πείτε να κάνει.
15. Γράψτε αυτό που θέλετε να πείτε
Τα σημειώματα όπου αναγράφονται όλες οι υποχρεώσεις του παιδιού λειτουργούν καλά και οργανώνουν τα παιδιά, ιδιαίτερα τους προεφήβους όπου συχνά τους μιλάνε για τις υποχρεώσεις τους. Χωρίς να πείτε ούτε λέξη θα έχετε επικοινωνήσει όλα όσα θέλετε να πείτε. Μιλήστε με μολύβι και χαρτί. Αφήστε σημειώματα όλο χιούμορ στο παιδί σας. Καθίστε και παρακολουθείστε να πραγματοποιούνται.
16. Βοηθήστε το παιδί σας να ρίξει τους τόνους όταν μιλάει μαζί σας
Όσο πιο δυνατά μιλάει το παιδί σας, τόσο πιο χαμηλόφωνα ανταποκριθείτε. Αφήστε το παιδί σας να σας μιλήσει, ακούστε το και κάντε περιστασιακά κάποια σχόλια «Καταλαβαίνω», «Πώς μπορώ να σε βοηθήσω σε αυτό». Κάποιες φορές ένας καλός ακροατής μπορεί να βοηθήσει να μειωθούν οι εντάσεις. Αν υποκύψετε και παρασυρθείτε από την ένταση του παιδιού σας, θα έχετε δύο εντάσεις να χειριστείτε, τη δική του και τη δική σας.
17. Ηρεμήστε το παιδί σας
Προτού να δώσετε τις οδηγίες σας στο παιδί σας, βεβαιωθείτε ότι αυτό νιώθει ήρεμο συναισθηματικά, διαφορετικά θα χάσετε τον χρόνο σας. Τίποτα δε θα μπορέσει να λειτουργήσει αν το παιδί σας δεν είναι ισορροπημένο συναισθηματικά.
18. Ξαναπείτε το μήνυμά σας
Στα νήπια χρειάζεται να επαναλάβουμε πολλές φορές αυτό που θέλουμε να τους πούμε. Παιδιά μικρότερα των δύο ετών δύσκολα εσωτερικοποιούν τα λεγόμενά σας. Στην ηλικία των τριών χρονών τα παιδιά αρχίζουν να κατανοούν αυτά που τους εξηγείτε, και τότε βλέπετε να γίνονται πραγματικότητα αυτά που τα έχετε μάθει. Όσο μεγαλώνει το παιδί θα μειώνονται και οι συχνές επαναλήψεις των λεγόμενών σας.
19. Δώστε την ευκαιρία στο παιδί σας να σκεφτεί
Αντί να πείτε «Μην αφήνεις τα πράγματά σου να στοιβάζονται», δοκιμάστε «Αντώνη, σκέψου πού θέλεις να τακτοποιήσεις τη στολή του ποδοσφαίρου». Αφήστε το παιδί σας να σκεφτεί και να πάρει πρωτοβουλίες για τις υποχρεώσεις που τον αφορούν, έτσι ώστε να μάθει να ενεργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο.
20. Επαναλάβετε τις οδηγίες σαν ποίημα
«Αν χτυπήσεις, θα καθίσεις». Ζητείστε από το παιδί σας να το επαναλάβει σαν ποίημα! Θα το θυμάται ευκολότερα.
21. Δώστε αρεστές εναλλακτικές
«Δεν μπορείς να πας μόνος σου στο πάρκο, αλλά μπορείς να παίξεις στην αυλή».
22. Δώστε περισσότερες πληροφορίες
«Φεύγουμε σε λίγο. Χαιρέτησε τα κορίτσια και τα παιχνίδια».
23. Ανοίξτε ένα κλειστό παιδί
Τα λόγια μας πολλές φορές μπορούν να ανοίξουν ένα κλειστό μυαλουδάκι και στοματάκι. Σταθείτε στα σημεία εκείνα που γνωρίζετε ότι ενθουσιάζουν το παιδί σας. Κάντε του ερωτήσεις που ξέρετε ότι απαιτούν περισσότερο από ένα ναι ή ένα όχι. Αντί για «Πέρασες καλά στο σχολείο σήμερα;», δοκιμάστε «Ποιο ήταν το αστείο αστείο που κάνατε σήμερα στο σχολείο;».
24. Δοκιμάστε «Όταν…νιώθω…επειδή…»
«Όταν τρέχεις μακριά από τη μαμά στο μαγαζί νιώθω στενοχωρημένη επειδή μπορεί να χαθείς».
25. Κλείστε τη συζήτηση
Αν συζητώντας έχει ολοκληρωθεί ένα θέμα πείτε το. «Δεν αλλάζω γνώμη γι’ αυτό, λυπάμαι». Θα γλιτώσετε προστριβές και κλάματα και για τους δυο σας. Διατηρείστε επίσημο ύφος και τόνο στη φωνή σας όταν το λέτε στο παιδί σας.
Γιαννοπούλου Μαρία
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc
Ειδικευμένη στην Ψυχοθεραπεία Gestalt
PgD Παιδοψυχολογία Παιδιού & Εφήβου
Τηλ: 6942217440, Ευρυτανίας 13, Αμπελόκηποι
email: maria.giannopulu@gmail.com
