Τις τελευταίες ημέρες ο αθλητισμός και όσες αξίες πρεσβεύει βάλλεται. Έχουμε γίνει όλοι μάρτυρες ενός κύματος οδυνηρών εξομολογήσεων παιδικής κακοποίησης, κυρίως στον αθλητικό κόσμο. Παιδιά που δεν τόλμησαν να μιλήσουν, που κουβάλησαν την ντροπή και την ενοχή μέσα τους για χρόνια! Παιδιά που κράτησαν ασφαλείς τους άλλους, θυσιάζοντας τα πολυτιμότερα κομμάτια του εαυτού τους.
Γιατί σιώπησαν;
Παρακολουθώντας τις εξελίξεις και της επίπονες μαρτυρίες αυτών των γυναικών, μου έκανε εντύπωση ο λόγος που θυσιάστηκαν. Δε μίλησαν, γιατί αν μίλαγαν θα έχαναν τη συμμετοχή τους στους αγώνες, θα έχαναν την εύνοια της ομοσπονδίας, θα έχαναν την ευκαιρία να εκπροσωπήσουν τη χώρα τους. Ο φόβος να μην απογοητεύσουν τα ιδανικά τους ήταν πιο δυνατός από την ανάγκη τους να ζητήσουν προστασία και να ανατρέξουν στη γονική ασφάλεια.
Το ερώτημα είναι, το αν ένα παιδί είναι σε θέση από μόνο του να αναλογιστεί και να ενστερνιστεί αυτές τις αξίες. Αν η θυσία της παιδικότητας του για αθλητικά επιτεύγματα και καταξίωση είναι αποτέλεσμα δικών του επιλογών. Αν ο αθλητισμός χάνει σιγά σιγά το νόημα του.
Όταν η επιτυχία γίνεται αυτοσκοπός...
…τότε χάνεται το νόημα! Ο αθλητισμός πρεσβεύει την ευγένεια, τη πειθαρχία, τον σεβασμό, την ισότητα και το ευ αγωνίζεσθαι. Τα παιδιά συστήνεται να εισέρχονται στον αθλητισμό από μικρή ηλικία, για να μπορέσουν να ενσωματώσουν αξίες, που θα γίνουν αρωγός για την ενήλικη ζωή τους. Πέραν από τη σωματική και την ψυχική ευεξία, μαθαίνουν την έννοια του πλαισίου, της ομαδικότητας, των προσωπικών και συλλογικών στόχων. Μαθαίνουν να διεκδικούν τη νίκη αλλά και να σέβονται και να αποδέχονται την ήττα. Να προσπαθούν να γίνουν καλύτεροι και να εξελιχθούν.
Η βία & η κακοποίηση ξεκινούν από τις κερκίδες, όταν θεατές είναι οι γονείς
Δυστυχώς τα παιδιά, πολύ συχνά, στην αθλητική τους πορεία δεν εξελίσσονται από δική τους επιλογή! Ο ανταγωνισμός ενισχύεται και χτίζεται από το σπίτι. Αν σταθεί κάποιος ως παρατηρητής σε μία κερκίδα με γονείς, θα αντιληφθεί ότι το παιχνίδι παίζεται, συχνά, μεταξύ τους. Γονείς που σχολιάζουν, επικρίνουν, συγκρίνουν.
Σε αρκετές περιπτώσεις και σε ομαδικά αθλήματα, θα συναντήσουμε γονείς που ωρύονται, που βωμολοχούν, που προσβάλλουν, που επιτίθενται φραστικά σε παιδιά και άλλους γονείς της αντίπαλης ομάδας. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι προστριβές και οι διαφωνίες μεταξύ τους απευθύνονται ακόμα και σε γονείς των συμπαικτών του παιδιού τους. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς μπορεί να αισθάνεται ένα παιδί; Το δικό σας παιδί;
Πώς νιώθει όταν ένας άγνωστος γονέας το επικρίνει, χωρίς να το ξέρει, γιατί απλά πιστεύει πως το δικό του παιδί αξίζει να νικήσει; Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς νιώθει το δικό σας παιδί όταν παρεμβαίνετε παντού εσείς, αντί για εκείνο; Τείνουμε να φαντασιωνόμαστε πως αν μπαίνουμε μπροστά στα παιδιά, και τα προστατεύουμε από ήττες, λύπες, στεναχώριες, ματαιώσεις, δυσκολίες. Κάνουμε όμως ένα μεγάλο λάθος! Τα εγκλωβίζουμε και δεν τους επιτρέπουμε να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα τους, να τα βιώσουν, να τα εκφράσουν και να τα μοιραστούν. Να μάθουν να βρίσκουν λύσεις. Να μάθουν να μιλάνε και να προστατεύονται. Να μάθουν να διεκδικούν, και να αναγνωρίζουν το σωστό για εκείνα. Να μην γίνονται έρμαια του φόβου της κριτικής και της απόρριψης.
Τελικά για ποιον κερδίζει η ομάδα;
Πρώτα από όλα σταθείτε ένα βήμα πίσω και αναλογιστείτε αν η επιλογή αθλήματος του παιδιού σας ήταν δική του επιθυμία και αν νιώθει πλήρες μέσα από την εξέλιξη του. Ή μήπως γράψατε το παιδί σας π.χ. στο ποδόσφαιρο, επειδή είναι το δικό σας αγαπημένο άθλημα και πάντα φανταζόσασταν ότι θα είναι μία φανταστική στιγμή σύνδεσης για εσάς και τον γιο σας; Η κόρη σας γυρνάει χαρούμενη από τα μαθήματα μπαλέτου, ή σας ζητάει επίμονα να ξεκινήσει μία πολεμική τέχνη και εσείς την αγνοείτε γιατί πάντα ονειρευόσασταν να κάνετε κοριτσάκι να φορέσει τη ροζ “τουτού” που στερηθήκατε εσείς;
Αν λοιπόν η επιλογή του αθλήματος, γίνεται βάση των δικών σας προσδοκιών και όχι των ικανοτήτων και των επιθυμιών των παιδιών σας, τότε το πρόσημο της εμπειρίας είναι αρνητικό.
Το παιδί μοιραία εγκλωβίζεται μέσα στις δικές σας επιθυμίες προκειμένου να μη σας απογοητεύσει και να μη σας χάσει. Πασχίζει να λάβει τη δική σας αποδοχή, θυσιάζοντας ασυνείδητα τις ανάγκες και τις φιλοδοξίες που θα μπορούσε να χτίσει. Γίνεται μία προέκταση του δικού σας εαυτού και κάθε επιτυχία του μετράται με γνώμονα τη δική σας ευχαρίστηση.
Το ίδιο συμβαίνει και όταν ένα παιδί το επιβραβεύετε μόνο στην νίκη και το αποδοκιμάζετε ή το απορρίπτετε στην ήττα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τη διάλεξη ενός καθηγητή μου, ο οποίος ανέφερε πως σε μία οικογένεια όταν η ομάδα του παιδιού κέρδιζε τις Κυριακές στο σπίτι έτρωγαν σουβλάκια, και όταν έχανε, ο πατέρας αποσύρονταν αμίλητος στον καναπέ. Σας προσκαλώ για μία στιγμή να αναρωτηθείτε πώς μπορεί να αισθάνονταν αυτό το παιδί!
Που θα βρει λοιπόν ένα παιδί χώρο να εκφράσει τη δυσαρέσκεια του, τη λύπη και το φόβο του, όταν οι πόρτες είναι ερμητικά κλειστές; Πώς θα τολμήσει να ρισκάρει την αθλητική του ταυτότητα και επιτυχία, όταν πλέον στα μάτια του, μόνο μέσα από μία αθλητική καταξίωση είναι σημαντικό για εσάς;
Αθλητισμός & γονείς: Ποιος είναι τελικά ο ρόλος τους;
Δε θα σταθώ στην αποτρόπαια και κατακριτέα στάση των παραγόντων του αθλητισμού. Είναι ευθύνη της κοινωνίας να λάβει σοβαρά μέτρα και να θέσει νέα θεμέλια με ισχυρούς ελέγχους, με γνώμονα την ασφάλεια και την προστασία των νεαρών αθλητών και αθλητριών. Όχι μόνο στον επαγγελματικό αθλητισμό, αλλά και στον ερασιτεχνικό. Πριν φτάσει όμως ένα παιδί να πιαστεί στα δίχτυα ενός σαθρού συστήματος, που κινείται στα όρια της εμπορευματικοποίησης του αθλητισμού, θυσιάζοντας κάθε αξία, την ευθύνη την έχουν οι γονείς.
Χρειάζεται να αντιληφθούμε πως τα παιδιά μας δεν είναι μικρές προεκτάσεις μας. Ο ρόλος μας ως γονείς είναι να τους δώσουμε εφόδια για το μέλλον τους και να τα προετοιμάσουμε σωστά. Να τους επιτρέψουμε να νιώσουν, να ζητήσουν, να διεκδικήσουν και να μάθουν να προστατεύονται. Και για να γίνει αυτό, πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν το κίνδυνο. Να μάθουν να ζητούν βοήθεια στον φόβο και να μην γίνονται θυσία για να εκπληρώνουν τις ανάγκες των άλλων. Να μην μπερδεύουν το φόβο με αδυναμία. Να μην πασχίζουν να πάρουν ένα μπράβο από εμάς, με όποιο κόστος υπάρχει.
Ο ρόλος του γονέα είναι να ελέγχει τον χώρο που κινείται το παιδί του, τα πτυχία και τις αξιώσεις των προπονητών, τις δομές, αλλά όχι την έκβαση των αποτελεσμάτων. Ο ρόλος του γονέα είναι να παρεμβαίνει όπου γίνεται κατάχρηση της εξουσίας του προπονητή. Δυστυχώς, υπάρχουν ακόμα προπονητές που στερούνται παιδείας και σεβασμού, τρέφοντας τον ανταγωνισμό και την επιθετικότητα στα μικρά παιδιά. Εκεί λοιπόν είναι σημαντικός ο ρόλος του γονέα! Να επιλέξει μία δομή που σέβεται, προστατεύει και προάγει τον αθλητισμό. Όχι να παρεμβαίνει και να ελέγχει το έργο του προπονητή.
Ο αθλητισμός έχει χώρο στην Ελλάδα;
Δυστυχώς, ο αθλητισμός στη χώρα μας, είναι συνυφασμένος με περισσότερα αρνητικά, παρά θετικά. Η βία έπαψε να είναι ένα κοινό μυστικό της κερκίδας και σιγά σιγά πέφτει φως και στα αποδυτήρια. Ο ελέφαντας είναι στο δωμάτιο και θα πρέπει να σταματήσουμε να κάνουμε πως δεν τον βλέπουμε.
Η βία στον αθλητισμό δεν είναι μόνο τα στημένα ποδοσφαιρικά παιχνίδια και τα παιχνίδια εκατομμυρίων που διακυβεύονται καθημερινά. Δεν είναι μόνο οι βανδαλισμοί και οι εν ψυχρώ δολοφονίες φανατισμένων οπαδών. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα. Πίσω όμως στα παρασκήνια υπάρχουν οι ακαδημίες, τα παιδικά, τα εφηβικά τμήματα. Εύπλαστες προσωπικότητες, που μάχονται να βρουν τα ιδανικά τους για να ταυτιστούν. Είναι, λοιπόν, ευθύνη όλων μας να διατηρήσουμε και να προστατέψουμε την αξία του αθλητισμού.
Ας δούμε στα μάτια των παιδιών μας το μέλλον και ας αντιληφθούμε το βάρος και την ευθύνη μας. Για να καταφέρουμε ριζικές αλλαγές, τόσο στην αθλητική μας παιδεία, όσο και στην κοινωνία μας ως ένα ευρύτερο σύνολο, την αλλαγή πρέπει να την ξεκινήσουμε εμείς.
Μαρία Φούντα
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας | Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Παιδοψυχολογία & Ψυχολογία Εφήβου
Μέλος Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
Υπερείδου 6, Ηλιούπολη | 6945494044
www.mariafounda.com
