Τα βρέφη, φαίνεται να μην έχουν φοβίες, ίσως πάλι, ακόμη και εάν έχουν, δεν μπορούν να τις εκφράσουν. Συχνά, καθησυχαζόμαστε και θεωρούμε πως δεν θα χρειαστεί να συζητήσουμε με τα παιδιά και ζητήματα που τα τρομάζουν. Αυτές οι φοβίες, μπορεί να σχετίζονται με αντικείμενα ή και καταστάσεις. Τι μπορείτε να κάνετε ως γονείς, όταν βρίσκεστε σε μία τρομακτική κατάσταση; 

Συζήτηση για τις φοβίες
Σε πολλές περιπτώσεις, όλοι οι άνθρωποι, έχουμε την τάση να αποφεύγουμε να συζητήσουμε για τις φοβίες. Ίσως επειδή μπορεί να τις θεωρούμε παράλογες ή μπορεί να νιώθουμε πως δεν έχουμε μία απάντηση. Όλα αυτά είναι απόλυτα φυσιολογικά. Όταν όμως αποφεύγω να αντιμετωπίσω μία κατάσταση ή φοβίες, στο μυαλό ενός παιδιού μπορεί να γιγαντωθούν. Ο γονέας είναι το ασφαλές καταφύγιο. Όταν ένα παιδί νιώθει πως ο γονέας δεν μπορεί να επεξεργαστεί και να του αναλύσει μία κατάσταση, επειδή ακριβώς στο μυαλό του είναι παντοδύναμος, η δική του αδυναμία μεγαλώνει. «Αφού οι γονείς μου δεν μπορούν, σίγουρα δεν μπορώ και εγώ». 

Σε καμία περίπτωση αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να δείχνουμε στο παιδί ατρόμητοι. Το βασικό είναι να μην αφήνουμε να γιγαντώνονται οι φαντασιώσεις του παιδιού. Εάν δεν γνωρίζουμε κάτι, το παιδί χρειάζεται να το ακούσει. Όσο παράδοξο και εάν μας φαίνεται, ένα παιδί βιώνει μεγαλύτερη ασφάλεια με έναν γονέα που δέχεται την άγνοιά του και είναι ανοιχτός να συζητήσει, παρά με έναν γονέα που αποφεύγει να συζητήσει.

Δεν αναπαράγουμε όσα διαβάζουμε
Κάθε άνθρωπος στα social media, έχει την άποψή του, ιδιαίτερα όταν έχει να κάνει με ζητήματα όπως η πανδημία, το διάστημα, ή ακόμη και εξαφανίσεις ανθρώπων ή εγκλήματα. Τα παιδιά είναι εκτεθειμένα καθημερινά σε έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών. Όταν λοιπόν έρχονται να μας πουν για παράδειγμα κάτι που διάβασαν, ακόμη και εάν δεν ξέρουμε εμείς οι ίδιοι εάν είναι αλήθεια, μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας, αρχικά εξηγώντας του πώς λειτουργεί το ίντερνετ και στη συνέχεια να ψάξουμε μαζί του. Να κάτσουμε μαζί και να αναζητήσουμε πιο έμπιστες πηγές, να δείξουμε στο παιδί πώς μπορεί να καλλιεργήσει κριτική σκέψη και την δική του οπτική στα πράγματα. Πολλές φορές, η καταστροφολογία μπορεί να αγχώσει και να δημιουργήσει ιδιαίτερο άγχος και φοβίες στα παιδιά. Εμείς είμαστε η ασφάλειά τους.

Αλλά, δεν είναι μόνο τα παιδιά που αναπαράγουν ειδήσεις. Ας πάρουμε για παράδειγμα την πανδημία και ας δούμε τους εαυτούς μας. Η άγνοια μας έκανε και μας κάνει υπερβολικούς, αγχωνόμαστε και συχνά καταφεύγουμε σε υπερβολές που ακούμε πως βοηθούν. Πριν σπείρουμε τον πανικό στο σπίτι, καλό είναι να ενημερωθούμε όσο καλύτερα μπορούμε, ώστε να βοηθήσουμε τα παιδιά να παραμείνουν ψύχραιμα.

Διατηρούμε την ψυχραιμία μας
Όπως προανέφερα, οι φοβίες δε σχετίζονται μόνο με αντικείμενα, τρομακτικές ιστορίες κ.λπ., αλλά και με καταστάσεις όπως για παράδειγμα ο σεισμός. Φυσικά τέτοιες καταστάσεις δεν δημιουργούν φόβο μόνο στα παιδιά αλλά και σε εμάς.  Γι’ αυτό ακριβώς είναι πάρα πολύ σημαντικό να φροντίζουμε τον εαυτό μας, να δουλεύουμε μαζί του, να μάθουμε να διαχειριζόμαστε καταστάσεις, πρώτα για εμάς και έπειτα γιατί εμείς είμαστε τα πρότυπα των παιδιών μας. Το ζήτημα δεν είναι και πάλι να δείξουμε παντοδύναμοι και πως τίποτα δεν μας αγγίζει. Το μάθημα προς τα παιδιά είναι να δείξουμε το πραγματικό μας συναίσθημα, αλλά και να αντιληφθούν πώς το διαχειριζόμαστε.

Εάν δεν διαχειριστώ τις δικές μου φοβίες, δεν μπορώ να διαχειριστώ τις φοβίες των άλλων.

Τα παιδιά δεν μπορούν να διαχειριστούν τα πάντα
Είναι πολύ λογικό, όταν κάτι μας αγχώνει, να το συζητάμε με την οικογένεια μας. Θα πρέπει όμως να μπορούμε να αφουγκραζόμαστε την ηλικία και την αντοχή του παιδιού μας. Μια φορά, όταν ήμουν σε ένα σχολείο, υπήρχε ένας μαθητής γύρω στα 7, ο οποίος ήταν μόνιμα φοβισμένος, σκεφτόταν πως θα γυρίσει στο σπίτι του και πως δε θα το βρει εκεί γιατί θα έχει βομβαρδιστεί. Προσπαθώντας να καταλάβω τι συνέβαινε, μου εξήγησε πως ο μπαμπάς του είχε πει πως θα γίνει πόλεμος και πως στο σπίτι έβλεπαν συνέχεια ειδήσεις για βομβαρδισμούς και πολέμους. Κατανοώ πως φυσικά είμαστε άνθρωποι και μπορεί να βιώνουμε φόβο, από την άλλη όμως ένα παιδί στα 7 δεν μπορεί να διαχειριστεί και να κατανοήσει τέτοια άγχη.

Από την άλλη τα παιδιά είναι γεμάτα «γιατί». Υπάρχει λοιπόν η πιθανότητα να μη φέρει ο γονέας ένα θέμα στο τραπέζι, αλλά να δεχτεί μία ερώτηση από το παιδί. Και πάλι η προσέγγιση θα πρέπει να είναι προσεκτική. Πάντα απαντάμε στις ερωτήσεις με ειλικρίνεια, αλλά λαμβάνουμε υπόψη μας πως επιθυμούμε το παιδί να κατανοήσει και όχι να φοβηθεί.

Ρωτήστε το παιδί σας
Για να απαντήσουμε σωστά σε ένα ερώτημα του παιδιού αναφορικά με τις φοβίες, θα πρέπει να κάνουμε πολλές ερωτήσεις.  Χρειάζεται να διερευνήσουμε τι σκέφτεται για αυτό, τι το απασχολεί, τι το τρομάζει, τι γνωρίζει ήδη γι αυτό το θέμα. Όταν ένα παιδί με ρωτά κάτι για ένα θέμα, το πεδίο είναι τεράστιο και ενδέχεται να εντείνω τις φοβίες του εάν το «χαώσω» με πληροφορίες που μπορεί να μην είχε σκεφτεί καν ή να μην μπορεί να επεξεργαστεί. 

Κάνουμε ερωτήσεις για να καταλάβουμε τι γνωρίζει ήδη το παιδί, τι του δημιούργησε άγχος, γιατί φοβήθηκε. Ακούμε πρώτα και έπειτα είμαστε σε θέση να απαντήσουμε  σε ερωτήματα.

Κωνσταντίνα Αδαμοπούλου
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
BSc, MSc Ψυχολογία
Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες
Μέλος της Διεθνούς Ένωσης   Σχεσιακής Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
6985810793
adamopouloukonstantina1@gmail.com