Η “Μάχη των Οχυρών” στην Ελληνοβουλγαρική μεθόριο, στη Μακεδονία, αποτελεί μία από τις ενδοξότερες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Οι ηρωικοί υπερασπιστές των οχυρών αντιμετώπισαν μοναδικής ισχύος γερμανική επίθεση με μεγάλη επιτυχία.
Λίγα χιλιόμετρα από τις Σέρρες, μια ανάσα από τα σύνορα της χώρας μας με τη Βουλγαρία, στέκει αγέρωχο το οχυρό Ρούπελ, ένα από τα 21 αμυντικά συγκροτήματα της γραμμής Μεταξά. Αναρωτιέμαι αν στέκει έτσι εξαιτίας της φροντίδας που δέχεται όλα αυτά τα χρόνια από τον ελληνικό στρατό ή αν είναι οι ψυχές των προγόνων μας που πέθαναν στη μάχη για την ελευθερία μας που το ανυψώνουν κατ΄αυτό τον τρόπο.
Η Στενωπός του Ρούπελ, αποτελεί διαχρονικά φυσική δίοδος από και προς το Αιγαίο Πέλαγος και συνδέθηκε με σημαντικά ιστορικά γεγονότα στο διάβα των αιώνων. Από τη σφοδρή σύγκρουση Βυζαντινών και Βουλγάρων το 1014, έως το 1916 -και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο- με την κατάληψη τους από τις Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανοί, Βούλγαροι), αλλά και την εποποιία της «Μάχης των Οχυρών» κατά την γερμανική εισβολή στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941.
Κατά την επίσκεψη σας στο οχυρό Ρούπελ θα έχετε την ευκαιρία να επισκεφτείτε το Ηρώο, τη Στοά και το Μουσείο.
Στο ψηλότερο σημείο του λόφου “Προφήτης Ηλίας”, στο εσωτερικό του οποίου εκτείνεται η σημερινή επισκέψιμη στοά του Ρούπελ που κατά τον Β΄Π.Π. στέγαζε τον Σταθμό Διοικήσεως, δεσπόζει το επιβλητικό μνημείο για τους νεκρούς που έπεσαν ηρωικά στη διάρκεια της “Μάχης των Οχυρών” (6-10/4/1941).
Ανηφορίζοντας προς το Ηρώο, στις πλαγιές του λόφου, υπάρχουν αντιαρματικά εμπόδια (“Δόντια του Δράκοντα”), ένα πυροβόλο του 1940, καθώς και το Πυροβόλο 6 δαχτύλων του ήρωα λοχαγού πυροβολικού Αλέξανδρου Κυριακίδη, όπως βρέθηκε το 2000 στο σημείο που σκοτώθηκε στις 7/4/1941 απο γερμανικό αεροπορικό βομβαρδισμό.
Στις μαρμάρινες πλάκες του μνημείου, αναγράφονται τα ονόματα των 123 νεκρών που έπεσαν στα οχυρά Ρούπελ, Καρατάς, Παλιουριώνες και στις περιοχές Καπίνα και Λόφο Λουτρών. Το μνημείο κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1970, στη θέση παλαιότερου. Στο χώρο αυτό κάθε πρώτη Κυριακή μετά την 6η Απριλίου, πραγματοποιείται ο επίσημος εορτασμός της “Μάχης των Οχυρών”, παρουσία εκπροσώπων των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών.
Ανατολικά του λόφου, και ακριβώς πάνω από το κεντρικό παρατηρητήριο του διοικητή Δουράτσου στο οποίο οδηγεί κλίμακα από το εσωτερικό του οχυρού, βρίσκεται σύγχρονο παρατηρητήριο στο οποίο γίνεται η τοπογραφική ενημέρωση των επισκεπτών, από το στρατιωτικό προσωπικό, στη διάρκεια της ξενάγησης τους στο Ρούπελ.
Το Ρούπελ είναι το μεγαλύτερο συγκρότημα της Γραμμής Μεταξά, με συνολικό μήκος υπόγειων στοών επικοινωνίας και καταφυγίων 6.100 μ. Κατά τον Β’ Π.Π. αποτελούνταν από έξι (6) μεγάλα οχυρά (Ουσίτα, Εισόδου, Μολών Λαβέ, Προφήτη Ηλία, Εξόδου, Νωτιαίας Άμυνας) και εννέα (9) μεμονωμένα πολυβολεία.
Την περίοδο της βουλγαρικής κατοχής 1941-1944 καταστράφηκε μεγάλο μέρος των υπόγειων οχυρώσεων και σχεδόν το σύνολο των εξωτερικών έργων του συγκροτήματος (πολυβολεία, αντιαρματικά πυροβολεία, αντιαεροπορικά πυροβολεία, ολμοβολεία, βομβιδοβολεία, παρατηρητήρια κ.α.).
Τις δεκαετίες 1960 και 1970 πραγματοποιήθηκαν έργα ανακατασκευής των οχυρώσεων του Ρούπελ και μεγάλο μέρος του αρχικού έργου, χρησιμοποιήθηκε εκ νέου στον αμυντικό σχεδιασμό της χώρας.
Απ’ ολόκληρο το συγκρότημα του Ρούπελ, επισκέψιμη για το κοινό είναι σήμερα η κεντρική στοά που κατά τον Β΄ Π.Π. στέγαζε τον Σταθμό Διοικήσεως που ήταν και η έδρα του διοικητή Γεωργιου Δουράτσου. Πρόκειται ουσιαστικά για την “καρδιά” του οχυρού, που λειτουργεί από την Στρατιωτική Υπηρεσία ως μουσειακός χώρος.
Στο εσωτερικό της εισόδου της στοάς, εκτίθεται γνήσιος ελληνικός και γερμανικός οπλισμός του Β΄ Π.Π., καθώς και φωτογραφίες αξιωματικών που υπηρέτησαν κατά τη γερμανική επίθεση, αλλά και ηρώων νεκρών του Ρούπελ.
Ο μακρύς διάδρομος, που καταλήγει στα τρία κεντρικά παρατηρητήρια του οχυρού, διακλαδώνεται με στοές που οδηγούν στα οχυρά Νωτιαίας Άμυνας και Προφήτη Ηλία, καθώς και σε θαλάμους στρατωνισμού, γραφεία, αποθήκες κ.α.
Διοράματα (γραφείο διοικητή λόχου, γραφείο Επιλοχία, σκοπό στην εσωτερική θέση μάχης, ιατρείο) δίνουν στον επισκέπτη εικόνες του Σταθμού Διοικήσεως κατά τον Β΄ Π.Π., μεταφέροντας τον πίσω στο χρόνο.
Tο εσωτερικό του Στρατιωτικού Μουσείου, εκτίθενται στολές, σημαίες, οπλισμός (περίστροφα, τυφέκια, αραβίδες κ.α.) του ελληνικού και γερμανικού στρατού κατά τον Β΄Π.Π. καθώς και ένα από τα δύο αντιαρματικά πυροβόλα SCODA που διέθετε η φρουρά του οχυρού το 1941. Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα εκθέματα, κατέχουν στολές και παράσημα – μετάλλια αξιωματικών που πρωταγωνίστησαν στη μάχη κατά των Γερμανών εισβολέων, καθώς και τα προσωπικά αντικείμενα του λοχαγού Αλέξανδρου Κυριακίδη και των στρατιωτών του, όπως βρέθηκαν το 2000 μέσα στο όρυγμα που το 1941 έχασαν τη ζωή τους.
Στην κεντρική αίθουσα, εντυπωσιάζει το διόραμα τομής των υπόγειων στοών ενός οχυρού της “Γραμμής Μεταξά” σε κλίμακα, ενώ στον ίδιο χώρο, βρίσκονται οι προτομές του Ιωάννη Μεταξά, πρωθυπουργού του “ΟΧΙ” κατά τον Β΄Π.Π, και του Μέραρχου Σερρών ικκκ.
Στο μικρό αμφιθέατρο, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί με οπτικοακουστικό υλικό για τη “Μάχη των Οχυρών” (6-10/4/1941) και να καταγράψει τις εντυπώσεις και τις σκέψεις του στο Βιβλίο Επισκεπτών.
Έξω δεξιά από την κεντρική είσοδο του Μουσείου, βρίσκεται η προτομή του Διοικητή του Ρούπελ κατά το 1941, Αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Δουράτσου. Η απάντηση του στους Γερμανούς, “Τα οχυρά δεν παραδίδονται, αλλά καταλαμβάνονται”, έγραψε ιστορία. Στον προαύλιο χώρο του Μουσείου, εκτίθενται δύον αντιαρματικά πυροβόλα.
Στην κεντρική αίθουσα, εντυπωσιάζει το διόραμα τομής των υπόγειων στοών ενός οχυρού της “Γραμμής Μεταξά” σε κλίμακα, ενώ στον ίδιο χώρο, βρίσκονται οι προτομές του Ιωάννη Μεταξά, πρωθυπουργού του “ΟΧΙ” κατά τον Β΄Π.Π, και του Μέραρχου Σερρών ικκκ.
Στο μικρό αμφιθέατρο, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί με οπτικοακουστικό υλικό για τη “Μάχη των Οχυρών” (6-10/4/1941) και να καταγράψει τις εντυπώσεις και τις σκέψεις του στο Βιβλίο Επισκεπτών.
Έξω δεξιά από την κεντρική είσοδο του Μουσείου, βρίσκεται η προτομή του Διοικητή του Ρούπελ κατά το 1941, Αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Δουράτσου. Η απάντηση του στους Γερμανούς, “Τα οχυρά δεν παραδίδονται, αλλά καταλαμβάνονται”, έγραψε ιστορία. Στον προαύλιο χώρο του Μουσείου, εκτίθενται δύον αντιαρματικά πυροβόλα.
Έγραψαν για την ηρωική αντίσταση των Ελλήνων το 1940 – 41
‘Μέχρι τώρα ελέγαμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες. Από τώρα θα λέμε ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες.’ ΤΣΩΡΤΣΙΛ
‘Η Ευρώπη χρωστάει πολλά στην Ελλάδα. Τέτοια χρέη δεν λησμονούνται. ΕΡΕΜΠΟΥΡΓΚ
‘Δεν τολμώ να αναλογισθώ τις συνέπειες των εις την Ελλάδα γεγονότων. Από την εξέλιξη των παρενοχλούνται σοβαρώς οι προετοιμασίες μας για τη Ρωσική εκστρατεία.’ ΧΙΤΛΕΡ
