Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην επίπληξη και στην καθοδήγηση; Όλοι οι γονείς επιθυμούν τα παιδιά τους να συμπεριφέρονται “σωστά”, με βάση όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενα άρθρα την ηθική και τους κανόνες της κάθε οικογένειας και της κάθε κοινωνίας ξεχωριστά. Πολλές φορές, όταν το παιδί δεν έχει την συμπεριφορά που αναμένουμε, θυμώνουμε ή νιώθουμε σύγχυση.
Πώς μπορώ να αντιδράσω;
Το μόνο σίγουρο είναι πως ένας γονιός θα έρθει αντιμέτωπος με κάποια συμπεριφορά του παιδιού που θα του προκαλέσει δυσφορία. Και η αντιδραστική συμπεριφορά του παιδιού, αλλά και η δυσφορία του γονέα είναι φυσιολογικές αντιδράσεις. Το ζήτημα που προκύπτει, είναι ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος να εξωτερικεύσω αυτή τη δυσφορία και να βοηθήσω το παιδί μου.
Επίπληξη
Συνήθως, όταν είμαστε θυμωμένοι, επιπλήτουμε ή μαλώνουμε το παιδί. Αυτή η αντίδραση έχει ένα βασικό μειονέκτημα. Το μειονέκτημα αυτό είναι η απουσία εξηγήσεων. Τα παιδιά, ιδίως μικρότερης ηλικίας, συχνά δεν αντιλαμβάνονται γιατί μία συμπεριφορά είναι λανθασμένη. Για παράδειγμα, ένα παιδί στο δημοτικό, του είναι αρκετά δύσκολο να κατανοήσει για ποιο λόγο δεν μπορεί να μιλά στους μεγαλύτερους στον ενικό. Εάν εμείς απλά το μαλώσουμε, αφενός το κάνουμε να έρθει αντιμέτωπο με συναισθήματα ντροπής, αφετέρου δεν του εξηγούμε την αιτία και έτσι το παιδί την επόμενη φορά θα πράξει “σωστά” απλά και μόνο για να μην το μαλώσουμε. Έτσι δεν εσωτερικεύει την πληροφορία και δεν μπορεί να την κάνει κτήμα του και φυσικά μειώνεται ο ρόλος του γονέα.
Καθοδήγηση
Έτσι ερχόμαστε στον δεύτερο τρόπο αντίδρασης. Αυτόν της καθοδήγησης. Δηλαδή, όταν κάνει κάτι το οποίο θεωρούμε λάθος θα πρέπει να το βοηθήσουμε να κατανοήσει ποιο είναι αυτό το λάθος και να του προσφέρουμε εναλλακτικές λύσεις ή άλλες συμπεριφορές. Η καθοδήγηση είναι ένας τρόπος διδαχής. Για παράδειγμα, όταν το παιδί μου φωνάζει, μπορώ αντί να φωνάξω και εγώ, να του πω “Όταν μιλάς τόσο δυνατά, δεν μπορώ να ακούσω αυτό που θες, αν μου το πεις με όμορφο τρόπο, μπορούμε να βρούμε μαζί μια λύση”.
Πώς μπορώ να καταλάβω αν αυτό που κάνω είναι επίπληξη ή καθοδήγηση;
Ο πιο απλός τρόπος για να καταλάβω ποια συμπεριφορά υιοθετώ (επίπληξη ή καθοδήγηση) είναι να παρατηρήσω το παιδί μου. Στην περίπτωση της επίπληξης θα δω το παιδί είτε να αντιδρά άσχημα ή να αποφεύγει τον διάλογο, να μην μιλά, να ντρέπεται, να κλαίει. Έτσι, αντιλαμβανόμαστε πως δεν μπορεί πια να μας ακούσει και οτιδήποτε λέμε ίσως πυροδοτεί την κατάσταση περισσότερο. Σε αυτή την περίπτωση, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διακόψουμε τη συζήτηση, να σκεφτούμε την αντίδρασή μας και μόλις ηρεμήσουμε να προσεγγίσουμε από την αρχή το παιδί. Αν χρειαστεί μάλιστα θα ήταν χρήσιμο να παραδεχτούμε το λάθος μας, ώστε το παιδί να μπορέσει να μας ακούσει.
Όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση, δεν σημαίνει πως πάντα το παιδί θα είναι δεκτικό στην καθοδήγησή μας. Πάντα θα πρέπει να αφουγγραζόμαστε την κατάσταση και να βλέπουμε εαν το παιδί είναι σε θέση να μας ακούσει. Πολλές φορές, όταν είναι σε σύγχυση, δεν μπορεί να αντιληφθεί την καθοδήγησή μας. Σε αυτήν την περίπτωση θα ήταν καλό να διερευνήσουμε στο εδώ και τώρα το συναίσθημα του παιδιού ή την αιτία της σύγχυσής του και να επανέλθουμε αργότερα στο θέμα, όταν τα πράγματα θα είναι ήρεμα.
Το γεγονός πως το παιδί μπορεί να μην δέχεται την καθοδήγησή μας, δεν σημαίνει πως πράττουμε κάτι λάθος. Μπορεί να είναι θυμωμένο με κάτι που συνέβη στο σχολείο ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Επιπλέον, πάντα θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πως χρειάζεται υπομονή και διαρκή επανάληψη ώστε να μπορέσει το παιδί να εσωτερικεύσει, να κάνει κτήμα του, τα όσα προσπαθούμε να το διδάξουμε. Ίσως, είναι κουραστικό και σκέφτεστε “Δε θα μάθει ποτέ να συμπεριφέρεται σωστά”, αλλά στην πραγματικότητα κάθε τι που κάνουμε λειτουργεί σε βάθος χρόνου.
Αδαμοπούλου Κωνσταντίνα
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια,
Ψυχολογία BSc, MSc
Ειδίκευση στις Μαθησιακές Δυσκολίες
Μέλος Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
6985810793
adamopouloukonstantina1@gmail.com
