«Αν η βοηθός μητρότητας ήταν φάρμακο, θα ήταν ανήθικο να μη χρησιμοποιείται» Dr. John Η. Kennell M.D. Παιδίατρος – Νεογνολόγος
Η παραπάνω έκφραση τόσο απλή και περιεκτική συνοψίζει την αντίληψη που επικράτησε και αφορά τη σπουδαιότητα της υποστήριξης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό. Βοηθός μητρότητας είναι εκείνη που φροντίζει, εκείνη που στηρίζει τις επιλογές σου μακριά από πεποιθήσεις. Ακούει τις ανησυχίες σου, απαντάει στις απορίες σου, συλλέγει για εσένα πληροφορίες και σε ενημερώνει για τις επιλογές σου.
Σε ενθαρρύνει και σε ενδυναμώνει να ζήσεις την εμπειρία του τοκετού σου, υπενθυμίζοντάς σου τη δύναμη που έχει το ίδιο σου το σώμα να φέρει στο κόσμο το μωρό σου και να το αναθρέψει. Είτε η υποστήριξη που χρειάζεσαι είναι συναισθηματική, είτε πρακτική, είτε σωματική, είναι εκεί για να σε βοηθήσει να βιώσεις την εγκυμοσύνη σου, τον τοκετό σου και την αρχή της γονεϊκότητας με αγάπη, σεβασμό και εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, όπως ακριβώς αρμόζει.
Τη στιγμή που γεννιέται ένα μωρό, γεννιέται και μία μητέρα
Τη στιγμή που γεννιέται ένα μωρό, γεννιέται και μία μητέρα όπως λέγεται, και γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να ακούσουμε και να κατανοήσουμε τις ανάγκες της κάθε μητέρας. Αγάπη, προσοχή, φροντίδα, βοήθεια, υποστήριξη, σεβασμός, κατανόηση, όσα χρειάζεται ένα νεογέννητο άλλα τόσα χρειάζεται και η νέα μητέρα.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα είναι το επίκεντρο της προσοχής. Υποβάλλεται σε ένα σωρό εξετάσεις, κόβει κακές συνήθειες, επιλέγει νέες ωφέλιμες, περιτριγυρίζεται από ειδικούς, από συγγενείς και φίλους. Την προσέχουν, τη φροντίζουν και τη συμβουλεύουν προκειμένου να είναι γερή και δυνατή, να φέρει στο κόσμο ένα γερό και υγιές μωρό.
Ποιος όμως την ακούει; Ποιος την αφήνει να μιλήσει και να εκφράσει βαθύτερους φόβους και ανησυχίες; Ποιος σκέφτεται πως πέρα από τη σωματική υγεία, μεγάλη σημασία έχει και η ψυχική;
Η γυναίκα υπόκειται σε μεγάλες πρωτόγνωρες αλλαγές, τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει, και για να μπορέσει να τις συνειδητοποιήσει και να τις εκφράσει χρειάζεται χρόνο και χώρο για να ακουστεί. Από τη πρώτη στιγμή που συνειδητοποιεί πως στο σώμα της χτυπάνε δυο ή και παραπάνω καρδιές, μέχρι και τη στιγμή που παίρνει το μωρό της στην αγκαλιά της, είναι το επίκεντρο της προσοχής. Και μετά; Μετά παραγκωνίζεται.
Η μητέρα μπορεί να βιώσει αυτή τη κατάσταση ως μία μορφή «εγκατάλειψης» από το περιβάλλον της. Το ενδιαφέρον όλων περνάει στο μωρό, όλοι έρχονται να το δουν, να το αγκαλιάσουν, και εκείνη μαμά πια – ειδικά εάν αφορά το πρώτο της παιδί – δεν έχει ιδέα στο πως να αντιμετωπίσει τη νέα αυτή πραγματικότητα. Αδιαμφισβήτητα, το μωρό δέχεται την αμέριστη προσοχή όλων, αλλά αυτή που χρειάζεται πρωτίστως, είναι η προσοχή της μητέρας του.
Γι’ αυτό και η ίδια η μητέρα πρέπει να φροντιστεί, για να έχει την δύναμη και την αντοχή να φροντίσει. Χρειάζεται να περιστοιχίζεται από υποστηρικτικό περιβάλλον που θα μπορέσει να τη στηρίξει και να τη σεβαστεί, να την ακούσει, να την αφήσει να εμπιστευτεί το ένστικτό της, να παρατηρήσει το μωρό της και να αγκαλιάσει τη μητρότητα.
Βοηθός μητρότητας: Ιστορική αναδρομή
Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή, από την αρχαιότητα μέχρι και αρκετά χρόνια πριν, η παράδοση ήθελε τους τοκετούς να γίνονται υπό τη μορφή μιας άτυπης τελετουργίας. Η επίτοκος εκτός από τη μαία – μαμή που τη βοηθούσε να γεννήσει, λάμβανε συνεχή φροντίδα, σωματική και πρακτική καθώς και ψυχολογική υποστήριξη καθ΄ όλη τη διάρκεια του τοκετού από κύκλους γυναικών, τη μητέρα, τη γιαγιά, την αδερφή, θείες, φίλες, γειτόνισσες. Την ίδια τακτική ακολουθούσαν και μετά τη γέννηση του μωρού, κατά τη διάρκεια της λοχείας, προσφέροντας η κάθε μία ξεχωριστά σημαντική βοήθεια στη νέα μητέρα.
Ανάμεσα στις γυναίκες του στενού οικογενειακού-φιλικού περιβάλλοντος ήταν και οι επονομαζόμενες δούλες που ο ρόλος τους ήταν να «υπηρετούν» την επίτοκο.
Τη φρόντιζαν και ήταν δίπλα της με συνεχή παρουσία χωρίς να την ενοχλούν. Ο σκοπός ήταν κοινός, βοηθούσαν και συμπαραστεκόταν στη μητέρα, προκειμένου να βιώσει τη γέννηση του μωρού της, ως μια εμπειρία γεμάτη θετικά συναισθήματα, αναγνωρίζοντας πως μένει χαραγμένη στη μνήμη και την ακολουθεί στη ζωή.
Σήμερα που οι ρόλοι αυτοί έχουν εκλείψει, η βοηθός μητρότητας, εκπαιδευμένη επαγγελματίας στον τοκετό και τη λοχεία, έρχεται να αναπληρώσει αυτό το κενό και να παρέχει τη στήριξη και τη φροντίδα που χρειάζεται η κάθε νέα μητέρα.
Ο όρος Doula
Στο εξωτερικό επικρατεί η λέξη «Doula» που προέρχεται από την ελληνική λέξη «δούλα» ως ορισμός του επαγγέλματος και αναφέρεται στην επαγγελματία γυναίκα που υποστηρίζει τη γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης του τοκετού και της λοχείας.
Αρχικά ο όρος Doula, που πρωτοεμφανίστηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’70 από τη Dana Rafael, στο βιβλίο της «The Tender Gift: Breastfeeding» («Θηλασμός: Ένα τρυφερό δώρο»), αναφερόταν στη βοηθό μητρότητας λοχείας. Την ίδια δεκαετία έρευνες έδειξαν πως όταν η επίτοκος πριν και κατά τον τοκετό, συνοδευόταν από μια άλλη γυναίκα, υπήρχαν σημαντικές διαφορές στην έκβαση του τοκετού και του θηλασμού (ομαλότερος τοκετός χωρίς επιπλοκές και υγιεί νεογνά που θηλάζουν με ευκολία). Για το λόγο αυτό κατέληξε να χρησιμοποιείται ο ίδιος όρος και για τη βοηθό μητρότητας τοκετού ως ο πλέον κατάλληλος.
Βοηθός μητρότητας: Εκπαίδευση & Υπηρεσίες
Από τότε, γυναίκες ανά τον κόσμο εκπαιδεύονται από πιστοποιημένους φορείς και οργανισμούς που ασχολούνται ενεργά και επίσημα με το επάγγελμα της βοηθού μητρότητας. Η επιμόρφωση, η προσωπική αναζήτηση και η ενημέρωση σε θέματα εγκυμοσύνης και μητρότητας, έχουν ως αποτέλεσμα ολοκληρωμένες υπηρεσίες προς τις οικογένειες που τις εμπιστεύονται, γι’ αυτό και η εκπαίδευση των βοηθών μητρότητας ουσιαστικά δεν πρέπει να σταματά ποτέ.
Υπάρχουν βοηθοί μητρότητας που υποστηρίζουν οικογένειες αποκλειστικά κατά τον τοκετό, είτε αυτός συμβαίνει στο σπίτι, είτε στο μαιευτήριο, είτε είναι φυσιολογικός τοκετός είτε με καισαρική τομή. Βοηθοί μητρότητας που επιλέγουν τη λοχεία με κατ’ οίκον επισκέψεις, που βοηθούν τα μέλη της οικογένειας να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, παρέχουν πρακτική υποστήριξη με το θηλασμό και τη φροντίδα του νεογνού, καθώς και βοηθοί μητρότητας που έχουν ολοκληρωμένη παρουσία και στον τοκετό και στη λοχεία.
Να διευκρινιστεί σε αυτό το σημείο, ότι η βοηθός μητρότητας δεν αποτελεί ιατρικό προσωπικό, δεν ασκεί κλινικές/ιατρικές πράξεις, ούτε κάνει διάγνωση ιατρικών εξετάσεων, αλλά παραπέμπει στους κατάλληλους επαγγελματίες. Δεν είναι Οικιακή Βοηθός ή Νταντά και δεν υποκαθιστά το ρόλο του συζύγου/συντρόφου ή την παρουσία και τη βοήθεια της υπόλοιπης οικογένειας, αλλά συνεργάζεται μαζί τους προς όφελος της μητέρας και του νεογνού.
Ανάλογα με τις επιθυμίες και τις ανάγκες της εκάστοτε οικογένειας, όποια μορφή και αν έχει αυτή, πυρηνική, μονογονεϊκή, οικογένεια εκτός γάμου, οικογένεια ομόφυλων ζευγαριών, οικογένεια που υιοθετεί, κ.α., προσαρμόζονται και οι υπηρεσίες που παρέχει η βοηθός μητρότητας. Οφείλει να τη στηρίζει με ενσυναίσθηση, άνευ όρων αποδοχή, αυθεντικότητα, απόλυτη εχεμύθεια και διακριτικότητα.
Ιωάννα Κουλουμπή
Βοηθός Μητρότητας Τοκετού & Λοχείας
697 189 9990
joannakouloubi@yahoo.com
Ονομάζομαι Ιωάννα Κουλουμπή, είμαι μητέρα δύο αγοριών και μεγάλωσα στον Πειραιά σε μια όμορφη μεγάλη οικογένεια με καταγωγή από τη Σύρο. Είμαι απόφοιτος του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος – Deree College, του τμήματος Marketing-Communications και εργάστηκα για πολλά έτη, σε διάφορες θέσεις, στους τομείς της διαφήμισης, των δημοσίων σχέσεων, τη διοργάνωση και το συντονισμό εκδηλώσεων.
Η απόφαση μου να αλλάξω επαγγελματική πορεία και να ασχοληθώ με την περιγεννητική φροντίδα ήρθε μετά από τη προσωπική μου εμπειρία στη γονεϊκότητα. Οι δύο μου εγκυμοσύνες, οι τοκετοί και ο θηλασμός των παιδιών μου, έγιναν αφορμή να ξεκινήσω την πορεία μου στο χώρο της περιγεννητικής ως βοηθός μητρότητας, για να μπορέσω να προσφέρω τη συναισθηματική και πρακτική υποστήριξη, καθώς και την ενημέρωση που κάποτε χρειάστηκα και εγώ, ως έγκυος και νέα μαμά. Εκπαιδεύτηκα στο Σύλλογο Βοηθών Μητρότητας Ελλάδος και συνεχίζω την επιμόρφωσή μου στη περιγεννητική ψυχολογία στο Association For Prenatal And Perinatal Psychology And Health (APPPAH). Σεμινάρια και εκπαιδεύσεις για τον θηλασμό, τη περιγεννητική αγωγή και τη γονεϊκότητα, αφορούν επιπλέον γνώσεις και δεξιότητες που θα παρακολουθώ ες αεί.
Ως Βοηθός Μητρότητας Τοκετού & Λοχείας υποστηρίζω εγκυμονούσες και νέους γονείς με προγεννητικές συναντήσεις, φυσική παρουσία κατά τον τοκετό και κατ’ οίκον επισκέψεις στη λοχεία, προκειμένου να ξεκινήσουν το ταξίδι της γονεϊκότητας με γνώση, εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, ενσυναίσθηση και ευαισθησία, για την ανάπτυξη ενός ασφαλούς συναισθηματικού δεσμού μεταξύ εκείνων και του μωρού τους.
