Με το όρο «μετάβαση» περιγράφουμε το «πέρασμα» από μία οικία κατάσταση σε μία άλλη, άγνωστη.  Το πέρασμα από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό είναι μία αλλαγή που αφορά στη ζωή, όχι μόνο του παιδιού αλλά ολόκληρης της οικογένειας.

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η θετική ή η αρνητική προσαρμογή του μαθητή στο Δημοτικό Σχολείο εξαρτάται από τις δεξιότητες που έχει αναπτύξει: κοινωνικές, συναισθηματικές γνωστικές και κινητικές. Αυτές οι δεξιότητες χρησιμεύουν ώστε να μπορέσει το παιδί να επεξεργαστεί τα ερεθίσματα του κοινωνικού περιβάλλοντος και να αλληλεπιδράσει με αυτό.

Η φάση της προετοιμασίας του παιδιού για τη μετάβαση παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχή προσαρμογή, αλλά και περεταίρω εξέλιξή του. Δεν λέει τυχαία ο σοφός λαός πως «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός»… Η διαδικασία της προετοιμασίας του μαθητή ονομάζεται από τις κοινωνικές επιστήμες και τις επιστήμες της αγωγής Σχολική ή Μαθησιακή Ετοιμότητα.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη Σχολική Ετοιμότητα ενός Νηπίου;
Όταν ένα Νήπιο ετοιμάζεται για τη μετάβασή του στο δημοτικό μας ενδιαφέρει να έχει αναπτύξει ικανοποιητικά γνωστικές ικανότητες, να έχει κατακτήσει προαναγνωστικές, προγραφικές και προμαθηματικές γνώσεις και δεξιότητες καθώς και να έχει καλλιεργήσει την κινητικότητά του (γενική και λεπτή κινητικότητα).

Κάνοντας το πρώτο βήμα
Αρχικά χρειάζεται να ενημερώσουμε πλήρως τον μαθητή για τις αλλαγές που θα γίνουν στην καθημερινότητά του. Χρειάζεται να μιλήσουμε αρκετά με το παιδί μας και να ακούσουμε όλες τις ανησυχίες του. Βοηθάει πολύ να τονίσουμε πως η αλλαγή του σχολείου και «το μεγάλωμα» είναι μια φυσική διαδικασία. Πολύ σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή των παιδιών παίζει η Σχολική Ετοιμότητα του μαθητή. Αξίζει να αναφερθεί πως υπάρχουν πολλές έρευνες που συνδέουν τη Σχολική Ετοιμότητα με τη ικανότητα του μαθητή να προσαρμοστεί αλλά και με τη σχολική επιτυχία.

Ξεκινώντας με το παιδί μας την προετοιμασία για την Πρώτη τάξη του Δημοτικού είναι πολύ σημαντικό να βεβαιωθούμε πως μπορεί:

  • Να οργανώνει και να ταξινομεί πληροφορίες
  • Να βάζει στη σωστή σειρά τις ημέρες, τους μήνες και τις εποχές
  • Να μπορεί να ακολουθεί «περίπλοκες» οδηγίες, για παράδειγμα: κλείσε την τσάντα σου, άφησε το παιχνίδι πάνω στο τραπέζι, πάρε το μπουφάν σου και περίμενέ με στην πόρτα.
  • Να ασχολείται οργανωμένα με μία δραστηριότητα
  • Να έχει θετική στάση για το σχολείο

Πώς μπορώ να ενισχύσω τη Μαθησιακή ή Σχολική Ετοιμότητα του μικρού μαθητή;
Η σχολική ετοιμότητα ενός μαθητή διαμορφώνεται μέσα από διαφορετικές εμπειρίες εκπαίδευσης – επίσημες και ανεπίσημες. Εμείς, ως γονείς, στο σπίτι μπορούμε να εμπλέκουμε τα παιδιά μας, σε καθημερινές δραστηριότητες που τις κοινωνικές δεξιότητες (συνεργασία, επικοινωνία), τη λογική σκέψη, την ανάληψη πρωτοβουλίας και την κινητικότητά τους. Επιπλέον, φέρνοντας τα παιδιά σε επαφή με ποικίλες περιστάσεις της καθημερινότητας τα ενθαρρύνουμε να ασκούν δεξιότητες όρασης, ακοής, μνήμης, να αναπτύξουν τον λόγο και να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους.

Χρειάζεται να έχουμε πάντα στο μυαλό μας πως δεν αναπτύσσονται όλα τα παιδιά με τον ίδιο ρυθμό, συνεπώς δεν χρειάζεται να συγκρίνουμε το παιδί μας με άλλα παιδιά. Είναι πολύ σημαντικό, να υποστηρίζουμε τα παιδιά να εξελίσσονται σταδιακά, ακολουθώντας τον δικό τους χρόνο και τον δικό τους ρυθμό.

Με λίγα λόγια, για να υποστηρίξουμε ένα Νήπιο στο νέο αυτό ξεκίνημα και στη μετάβαση σε εκείνο χρειάζεται να το προετοιμάσουμε σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων καθώς και συναισθηματικά. Εξασφαλίζοντας μία καλή επικοινωνία με το παιδί μας μπορούμε να ανακουφίσουμε όλες του τις αγωνίες κατά την προετοιμασία για το νέο ξεκίνημα. Επιπλέον, χρειάζεται να είμαστε ενήμεροι για τις γνώσεις και δεξιότητες που πρέπει να έχει κατακτήσει ώστε να διασφαλίσουμε την ομαλή ένταξή του στο νέο περιβάλλον.

«Η πρόοδος δεν μπορεί να έρθει χωρίς την αλλαγή. Κάθε αλλαγή συνοδεύεται από ένα μεγάλωμα, και, χωρίς μεγάλωμα δεν υπάρχει ζωή»
Gail Sheehy (διασκευή)

Μαρία Κοκκινιώτη
Εκπαιδευτικός – Ειδική Παιδαγωγός. Σπούδασα Παιδαγωγικά, έκανα το μεταπτυχιακό μου στις Νευροεπιστήμες και έλαβα εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή. Ως υποψήφια διδάκτωρ, μελετάω τον Λόγο και συγκεκριμένα τον Προφορικό Λόγο. Τους τελευταίους μήνες εργάζομαι για το Mindset, έναν χώρο υποστήριξης μαθητών και γονέων. Δουλεύοντας καθημερινά με παιδιά, κατάλαβα πώς όταν ο ενήλικας, γονέας ή εκπαιδευτικός, καταφέρνει να δει τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους… η πραγματικότητα μπορεί να ξεπεράσει τη φαντασία. Ο κόσμος που αντιλαμβάνονται, διαφέρει από αυτόν που εμείς συλλαμβάνουμε (Lavy – Bruhl, 1910).