Μια από τις μεγαλύτερες εξελίξεις των τελευταίων ετών στον τομέα της Αναπαραγωγικής Ιατρικής είναι η δυνατότητα που έχει δοθεί στην  κάθε γυναίκα να κρυοσυντηρεί («κατάψυξη ωαρίων») τα ωάρια της ή να χρησιμοποιεί τα ωάρια μιας άλλης γυναίκας («δωρεά ωαρίων»). Οι εξελίξεις  της επιστήμης της  Εμβρυολογίας έχουν προσδώσει αποτελέσματα  επίτευξης εγκυμοσύνης όταν χρησιμοποιούμε  ωάρια. Είτε «κατεψυγμένα» είτε προερχόμενα από δωρεά,  εφάμιλλα με αυτά όλων των υπόλοιπων τεχνικών που χρησιμοποιούμε στη θεραπεία της υπογονιμότητας. Με άμεση συνέπεια, η μέθοδος αυτή προσφέρει θεραπευτικές λύσεις που παλαιότερα δεν υπήρχαν.

Κατάψυξη ωαρίων για λόγους υγείας
Οι αρχικές εφαρμογές της κρυοσυντήρησης ωαρίων, αφορούσαν στις περιπτώσεις όπου έπρεπε να διατηρηθεί η γονιμότητα της γυναίκας. Στις περιπτώσεις εκείνες όπου η γυναίκα έπρεπε να λάβει θεραπείες καταστροφικές για τα ωάριά της. Όπως π.χ. συμβαίνει στις περιπτώσεις όπου η γυναίκα πάσχει από αυτοάνοασα νοσήματα, νεοπλασίες κ.ά. Σε αυτές τις καταστάσεις είναι συνηθισμένο, στα πλαίσια της θεραπείας της νόσου, να χορηγούνται φάρμακα ή ακτινοθεραπευτικά μέσα,  πολλά εκ των οποίων καταστρέφουν τα ωάρια της γυναίκας.

Ιδιαίτερα λόγω του ότι αυτές οι θεραπείες αφορούν πολλές φορές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, είναι ευνόητο ότι η διαφύλαξη της δυνατότητας αναπαραγωγής αποτελεί όχι μια «πολυτέλεια», αλλά ένα αναφαίρετο δικαίωμα. Κι αυτό ακριβώς προφυλάσσει η κρυοσυντήρηση των ωαρίων!

Κατάψυξη ωαρίων για κοινωνικούς λόγους
Τα τελευταία έτη, σε παγκόσμιο επίπεδο παρέχεται και άλλη μια δυνατότητα για τις γυναίκες: η κρυοσυντήρηση των ωαρίων για «κοινωνικούς» λόγους. Όταν δηλαδή μια γυναίκα επιθυμεί, επιλέγει ή αναγκάζεται να καθυστερήσει την αναπαραγωγή της. Π.χ. για οικονομικούς οικονομικούς λόγους, για εργασιακή και επαγγελματική αφοσίωση και καταξίωση, για επιλογή συντρόφου κλπ. Με αποτελεσματικότητα που αγγίζει το τέλειο, η νέα αυτή δυνατότητα διευρύνει τις επιλογές της γυναίκας περισσότερο από ποτέ στον τομέα της αναπαραγωγικής προοπτικής.

Κατάψυξη ωαρίων: Μια απλή διαδικασία
Η διαδικασία της κρυοσυντήρησης είναι μια  απλή διαδικασία. Περιλαμβάνει είτε τη λήψη των ωαρίων χωρίς τη χρήση φαρμάκων ( ο λεγόμενος «φυσικός κύκλος»). Είτε τη διέγερση των ωοθηκών -προς αύξηση του αριθμό των ωαρίων που θα συλλέξουμε- με σύγχρονα, ασφαλή και μικρής διάρκειας πρωτόκολλα (για 10 περίπου ημέρες). Άλλη επιλογή είναι η διέγερση των ωοθηκών με μικρές δόσεις φαρμάκων (όταν θεωρούμε ότι δε θα είναι εφικτή η λήψη ικανού αριθμού ωαρίων με τις συμβατικές μεθόδους διέγερσης, οπότε δεν είναι «λογική» η χορήγηση των κλασσικών πρωτοκόλλων διέγερσης) στα πλαίσια του λεγόμενου «τροποποιημένου φυσικού κύκλου».

Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή της σωστής μεθόδου και πρωτοκόλλου διέγερσης είναι υποχρέωση του ιατρού, ο οποίος, αν έχει τη γνώση και την εκπαίδευση, πρέπει να δίνει τη δυνατότητα στη γυναίκα, με απλό τρόπο και ελάχιστο κόστος, να πολλαπλασιάζει τις επιλογές της.

Σε τεχνικό επίπεδο, τα ωάρια που σε κάθε περίπτωση συλλέγουμε με ανώδυνο τρόπο (με τη διαδικάσια της «ωοληψίας υπό υπερηχογραφική παρακολούθηση»), χωρίς η γυναίκα να υφίσταται κανένα πόνο, αφού γίνεται υπό αναισθησία και διαρκεί ελάχιστο χρόνο (κάτω από 10 λεπτά, όταν γίνεται από ειδικά εκπαιδευμένο ιατρό). Τα ωάρια που λαμβάνονται εν συνέχεια υποβάλλονται σε επεξεργασία από την εμβρυολογική ομάδα και φυλάσσονται υπό αυστηρούς κανόνες, παραμένοντας προς χρήση στο πλαίσιο του νόμου.

Έτσι, η κάθε γυναίκα «παγώνει το χρόνο» και μπορεί να τεκνοποιήσει όταν θεωρήσει ότι οι συνθήκες είναι οι δέουσες για την ίδια. Με αυτόν τον τρόπο, η κατάψυξη των ωαρίων αποτελεί ένα χρήσιμο μέσο, όχι πια μόνο για τη διατήρηση της γονιμότητας σε διάφορες περιπτώσεις νοσημάτων της γυναίκας,  αλλά και στις περιπτώσεις όπου για κοινωνικούς λόγους μια γυναίκα επιθυμεί να καθυστερήσει την τεκνοποίηση.

Δωρεά ωαρίων
Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που η γυναίκα δεν έχει κρυοσυντηρήσει τα ωάρια της και πλέον το ωοθηκικό της απόθεμα έχει εξαντληθεί. Η κάθε γυναίκα πλέον έχει με ευκολία τη δυνατότητα της επιλογής της χρήσης ωαρίων από μια γυναίκα- «δότρια». Σε αυτήν την περίπτωση, της δωρεάς ωαρίων,  με πλήρη ασφάλεια (αφού ο νόμος επιβάλλει τον πλήρη ιατρικό έλεγχο των δοτριών) .Χωρίς να υποβληθεί σε διαδικασία διέγερσης των δικών της ωοθηκών, η κάθε γυναίκα μπορεί αν το θελήσει να κυοφορήσει και να απολαύσει την εγκυμοσύνη της.

Κατάψυξη & δωρεά ωαρίων: Τα νέα δεδομένα την εποχή της πανδημίας
Εξάλλου, η εποχή μας  χαρακτηρίζεται πέρα από κάθε αμφιβολία  από την πανδημία του κορωνοϊού, που έχει ποικίλες συνέπειες σε όλα τα επίπεδα δραστηριότητας. Στον επιστημονικό τομέα της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, οι συνέπειες αυτές ξεκινούν από τη διαχείριση των περιστατικών, το χρονικό ορίζοντα διεκπεραίωσής τους και φθάνουν φυσικά και στην αναζήτηση των νεότερων δεδομένων σε κλινικό επίπεδο υπό το πρίσμα της πανδημίας.

Τα αρχικά δεδομένα  φαίνεται να είναι καθησυχαστικά σε σχέση με το ποια είναι η επίπτωση της νόσου στις εγκύους και στα ζευγάρια που υποβάλλονται σε θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (δηλαδή δε νοσούν βαρύτερα ή πιο συχνά απ’ ότι ο γενικός πληθυσμός). Ασφαλώς όμωσ, η ανάλυση και μελέτη των δεδομένων σε παγκόσμια βάση πρέπει να είναι συνεχής, ώστε καμία γυναίκα ή ζευγάρι να μην διακυβεύσει την υγεία τη δική του αλλά και του παιδιού του. Επίσης, ο εμβολιασμός έναντι στον ιό, είναι ένα όπλο που με βάση τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα, αποτελεί τον πιο ουσιαστικό σύμμαχο στην προάσπιση όχι μόνο της γενικής, αλλά και ειδικότερα της αναπαραγωγικής υγείας ανδρών και γυναικών.

Θεόδωρος Καλαμπόκας
Χειρουργός-Μαιευτήρας-Γυναικολόγος
Πιστοποιημένος Ειδικός της British Fertility Society
στην Αντιμετώπιση της Υπογονιμότητας- Εξωσωματική Γονιμοποίηση,
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών,
Β’ Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, «Αρεταίειο» Νοσοκομείο
site: www.drkalampokas.gr
e-mail:kalamp@yahoo.com