Προγράμματα πηλού για παιδιά στο Βύσσινο

Περιγραφή

Ξεκινάμε και φέτος στο Βύσσινο τα προγράμματα πηλού για παιδιά έχοντας συμπληρώσει 6 χρόνια εμπειρίας.
Πριν μιλήσουμε για τα επιμέρους εργαστήρια για την κάθε ηλικιακή ομάδα ας σημειώσουμε (σε μια εποχή υψηλής τεχνολογίας το ξεχνάμε) ότι το πρώτο εργαλείο του ανθρώπου ήταν τα χέρια του. Δεν αναπτύχθηκε ο εγκέφαλος του ανθρώπου πρώτα και κατόπιν έφτιαξε εργαλεία αλλά παράλληλα σε μια διαλογική-διαλεκτική σχέση όλων των αισθήσεων του με το έμψυχο και άψυχο περιβάλλον του. Ούτε είναι τυχαίο ότι ο πηλός με την πλαστικότητα του υπήρξε από τα πρώτα υλικά που διευκόλυνε τους πειραματισμούς του ώστε να συσσωρεύσει εμπειρίες, σταδιακά γνώσεις τόσο για να κατασκευάσει χρηστικά αντικείμενα όσο και για να εκφραστεί και να ικανοποιήσει την εγγενή τάση του για εξέλιξη.

Παρότι οι αναφορές σε μια τόσο μακρινή αρχή φαντάζουν περιττές είναι εντυπωσιακό πόσο φωτίζουν ως προφανείς τις σύγχρονες αντιλήψεις μας για την εκπαίδευση και την μάθηση μετά από έρευνες δεκαετιών (ή και αιώνων σε ευρύτερους τομείς). Η πιο διαδεδομένη πλέον μεταξύ αυτών ότι η μάθηση (θα πρέπει να) είναι ενεργητική, βιωματική διαδικασία στηριζόμενη στην αλληλεπίδραση με το περιβάλλον (Hein 2002) και εξατομικευμένη, βασιζόμενη σε αυτά που ήδη ξέρει το κάθε άτομο αλλά και σε αυτά που η ιδιαιτερότητα του καθενός το ελκύει. 

Σε αυτήν την κατεύθυνση, η τέχνη αυθόρμητα έχει την ιδιότητα να διαμορφώνει ένα τέτοιο περιβάλλον πειραματισμού και αλληλεπίδρασης. Η φράση ότι στην τέχνη ο εσωτερικός μας κόσμος και ο εξωτερικός διαμορφώνουν μία νέα πραγματικότητα, πιο κοντά στα μέτρα μας δεν είναι μόνο φράση αλλά τόπος και τρόπος ζωής για να ονειρευόμαστε, να μαθαίνουμε, να χτίζουμε τον εαυτό μας. Στόχος μας λοιπόν είναι να φτιάξουμε ένα τέτοιο περιβάλλον για κάθε ηλικιακή ομάδα όπου θα μαθαίνουμε να μαθαίνουμε, να χαιρόμαστε να μαθαίνουμε, να εξασκούμε την περιέργεια μας και να την ακολουθούμε. Χωρίς το άγχος της αξιολόγησης, της σύγκρισης της τυπικής εκπαίδευσης, ούτε του αποτελέσματος επικεντρωνόμαστε στη διαδικασία και τη χαρά της προσωπικής μας εξέλιξης.

Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας
Μια από τις πιο σημαντικές λειτουργίες που αποκτά το παιδί από την ηλικία των 4 ετών και αναπτύσσει έως 6 ετών είναι η συμβολική λειτουργία. Η ικανότητα να παράγει δηλαδή εικόνες, λέξεις και σταδιακά έννοιες για τα αντικείμενα, τα γεγονότα ακόμα και όταν δεν τα βλέπει. Ο εξωτερικός κόσμος μεταπλάθεται σε εσωτερικό κόσμο της σκέψης αλλά και της μνήμης. Το παιδί αντιλαμβάνεται τον κόσμο όχι μόνο μέσω των αισθήσεων του αλλά και των εικόνων, εμπειριών, σκέψεων που πλέον καταχωρούνται στη μνήμη του. Έτσι ξεκινά και το πανέμορφο ταξίδι στο συμβολικό παιχνίδι που μακάρι να κρατούσε για πάντα. Ένα κουτί μπορεί γίνει αυτοκίνητο και ένα κλαδάκι δέντρου άλογο. Πρόκειται για κατάκτηση της ηλικίας αυτής που ενδυναμώνει την ευελιξία της σκέψης και ωθεί το παιδί σε πειραματισμούς. Η πλαστικότητα του πηλού αποτελεί ιδανικό υλικό για να μεταφέρει τις εικόνες, σκέψεις του, να τις ντύσει με ιστορίες και να τις επανακαταχωρήσει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γλωσσική ικανότητα του παιδιού εξελίσσεται με ταχύ ρυθμό παράλληλα με τη σκέψη του λειτουργώντας ως πολλαπλασιαστής των δυνατοτήτων της. Με αυτά τα δεδομένα ξεκινάμε παίζοντας με τον πηλό και σταδιακά φτιάχνουμε αντικείμενα- κομμάτια αυτού του τεράστιου, αξιοπερίεργου πάζλ που αποτελεί ο κόσμος για τα παιδιά σε αυτή την ηλικία, ντύνοντας τα με τις δικές τους ιστορίες, χτίζοντας, καθώς αναπτύσσουν τις δεξιότητες τους (κινητικές, νοητικές, συναισθηματικές), την αυτονομία τους. Έχοντας πάντα στο μυαλό μας ότι όσο πληρέστερα καλύπτονται οι δυνατότητες κάθε ηλικίας τόσο αυξάνεται και η ετοιμότητα για το επόμενο στάδιο ανάπτυξης.

Για τα παιδιά σχολικής ηλικίας
Από τα 7 έτη έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία επεξεργασίας, σταθεροποίησης των νοητικών εικόνων και το παιδί κατακτά τη λογική νοητική πράξη (όχι την αφηρημένη που λαμβάνει χώρα στο 12 έτος). Ξεκινά να ασκεί και εξελίσσει την ικανότητα να φτιάχνει κατηγορίες, να αντιστοιχεί, να ιεραρχεί, να αναζητά ομοιότητες-διαφορές, να αντιλαμβάνεται τις έννοιες της αναλογίας, του βάρους, του αριθμού, να αντιλαμβάνεται το παράλογο στον λόγο και τις πράξεις, να μπορεί να βάλει τον εαυτό του στη θέση κάποιου άλλου (κατανόηση κοινωνικών καταστάσεων), Παράλληλα αναπτύσσεται η γλωσσική ευχέρεια, η ικανότητα διαλόγου και της κοινωνικότητας του, η αναζήτηση λύσης κάποιου προβλήματος ή εναλλακτικών λύσεων αλλά και της μνήμης.
 
Με επίκεντρο αυτές τις δυνατότητες- αναπτυξιακές ανάγκες του παιδιού αξιοποιούμε το υλικό του πηλού. Τα παιδιά γίνονται μικροί καλλιτέχνες αλλά και αρχιτέκτονες, σχεδιαστές με πρώτες ύλες τη φαντασία τους, τα ερεθίσματα από τους εκπαιδευτικούς στόχους που θέτουμε κάθε φορά, μαθαίνουν να ακολουθούν τους βασικούς κανόνες του πηλού, να τον ελέγχουν, να τον κατευθύνουν, να υπολογίζουν τις αναλογίες, τι είναι εφικτό και τι όχι, να προσαρμόζονται, να γίνονται ευέλικτα δηλαδή (άγνωστη και δύσκολη δεξιότητα!!!), να χτίζουν τα αντικείμενα τους αλλά και την αυτοπεποίθηση τους. Μαθαίνουν να είναι δημιουργικά και «το δημιουργικό παιδί είναι χαρούμενο παιδί».

Οι εκπαιδευτικοί στόχοι-πλαίσια έχουν πάντα ως κέντρο το ίδιο το παιδί. Ταξιδεύουμε σε σύγχρονες χώρες, στην εποχή των παππούδων και των προ-παππούδων μας αλλά και σε διάφορους πολιτισμούς των αρχαίων χρόνων εξερευνούμαι τη ζωή των παιδιών σε αυτές αλλά και όλων των ανθρώπων. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά αναλογιζόμενα τα προβλήματα, τα συναισθήματα των ανθρώπων, στο πέρασμα του χρόνου, εισάγονται στο χρόνο και το χώρο της ιστορίας, αναπτύσσουν την κριτική- συγκριτική τους ικανότητα αλλά και τη συναισθηματική, χωρίς να επιβαρύνονται με ιστορικές λεπτομέρειες πληροφορίες. Η σχέση με το παρελθόν έχει πάντα σαν στόχο να καταλάβουμε καλύτερα το παρόν. Διαπραγματευόμαστε θέματα κεντρικά στη ζωή κάθε ανθρώπου μέσα στο χρόνο (αλλά και των παιδιών σε μία ηλικία που διαμορφώνουν την αντίληψη τους για τη ζωή) με αφορμή ένα ιστορικό ή μυθολογικό γεγονός, ένα βιβλίο, ένα έργο τέχνης, μία επιστημονική ανακάλυψη, τη βιογραφία ή μία σημαντική χειρονομία ενός ανθρώπου αλλά και θέματα που θα προκύψουν από τη συζήτηση με τα παιδιά. 

Εφηβικά τμήματα
Αλλαγές στο βιοσωματικό και οι νέες κατακτήσεις στο γνωστικό τομέα ορίζουν νέους αναπτυξιακούς στόχους. Πραγματοποιείται η αναδιοργάνωση της προσωπικότητας ενώ τα πιθανά σενάρια ζωής αρχίζουν να χτίζονται. Βασικό ζητούμενο η διαμόρφωση, απόκτηση ταυτότητας και η ανεξαρτητοποίηση. Βασική κατάκτηση και εφόδιο της ηλικίας αυτής η δυνατότητα αφηρημένης σκέψης (όμοιας δυναμικής με αυτής των ενηλίκων, με λιγότερα όρια). Μπορούν πλέον να κρίνουν τη λογική δομή σκέψεων, πράξεων αλλά και να επεξεργαστούν το πιθανό, να γίνουν ιδεαλιστές, κριτικοί απέναντι σε όλα, να ζήσουν στο παρόν και στο μέλλον, να αναλογιστούν για τις δικές τους σκέψεις αλλά και των άλλων. Ανεκτίμητα εργαλεία στην προσπάθεια που κάνουν να χτίσουν μια σταθερή εικόνα για τον εαυτό τους. Η ουσιαστικότερη μορφή ταυτότητας (ακόμη και αν αυτή αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου) είναι αυτή που έχει κατακτηθεί από το ίδιο το παιδί αφού έχει πειραματιστεί με διάφορες εναλλακτικές, αντίθετα με τη δοτή ταυτότητα που έχει υποδειχθεί από άλλους, ευάλωτη σε κάθε είδους χειραγώγηση.

Έχοντας αυτή την αυξημένη ανάγκη πειραματισμού και έκφρασης στο εργαστήρι πηλού γνωρίζουμε κεραμικά έργα (αλλά και γλυπτικής, ζωγραφικής) διαφόρων καλλιτεχνών, από διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς. Δοκιμάζουμε νέες τεχνικές στον πηλό ενώ παράλληλα αναζητάμε ερεθίσματα σε χαρακτήρες βιβλίων, ταινιών συζητώντας για την ζωή, τις επιλογές τους και την εποχή τους ή καλλιτεχνών και επιστημόνων που επηρεάστηκαν από την εποχή τους αλλά και την επηρέασαν, διαμορφώνοντας νέα ρεύματα σκέψης ή τέχνης.

Αναλυτικό πρόγραμμα εργαστηριών:
Δευτέρα: 17:00 - 18:00 / 4 - 7 ετών και 18:30 - 20:00 / 8 - 12 ετών
Τετάρτη: 18:30 - 20:00 / 8 - 12 ετών
Παρασκευή: 17:00 - 18:00 / 5 - 8 ετών και 18:30 - 20:00 / 8 - 12 ετών
Σάββατο: 10:30 - 12:00 / 8 - 12 ετών